Mavzu: Iogan Sebastian Baxning organ xorallari

I.S.BAX KLAVIR IJODI

I.S.Bax asarlarining ko‘pchiligi polifonik uslubda yozilgan.
“Polifoniya” - yunoncha so‘z. U o’zbek tiliga tarjima
qilinganda “ko‘p ovozlilik” ma'nosini anglatadi. Polifonik
musiqada har bir ovoz kuy jihatidan mustaqil, shuning uchun
hamma ovozlar ifodali va kuychan. Bax polifoniyasining
mohiyati to‘g ‘risida rus musiqa tanqidchisi A.N.Serov
(P.Chaykovskiy, N.Rimskiy-Korsakov, M.Musorgskiy
zamondoshi) juda yaxshi fikr bildirgan: “l.Bax buyuk, balki eng
buyuk melodist bo'lib qolaveradi. Faqat u bitta emas, balki ko'p
ovozlami birdaniga kuylashga majbur qilishni sevadi, bitta kuy
ipini emas, balki butun kuy matosini yaratadi” 13.
Polifoniyada kuy rivojlanishining asosiy vositalaridan biri
imitatsiyadir14. Lotin tilidan “imitatsiya” so'zining taijimasi
“taqlid qilish” ma’nosini anglatadi. Musiqada bu ovozlarning
navbatma-navbat tushishi bo'lib, unda har bir ovoz oldingisiga
o'sha kuyni bir muncha kechga qolgan holda go'yo taqlid
qiladi.

Imitatsiya kuy harakati to‘xtovsizligiga yordam beradi, bu
narsa polifonik musiqaning o ‘ziga xos xususiyatlaridandir. Shu sababli unga hamma ovozlar uchun bir vaqtning o‘zidagi pauzalar, kadensiyalar xosdir.
Polifonik uslubdagi musiqa I.Bax davridan ancha oldin mavjud bo'lgan. Italiya kompozitori va organchisi
J.Freskobaldi, nemis kompozitori, organchisi va klavesinchisi
I.Froberger polifonik san’atning zo'r ustalari bo'lishgan. I.Bax
ijodiyotida polifoniya o‘zining eng yuqori badiiy mukammalligiga erishdi. Shu bilan bir vaqtning o ‘zida uning
ijodida boshqacha, o ‘sha davr uchun yangi bo'lgan musiqa uslubi - gomofoniyaning xususiyatlari namoyon bo'ldi.
Polifoniyadan farqli o‘laroq, gomofon musiqasida bitta ovoz
birinchi darajali ahamiyatga ega, boshqa barcha ovozlar esa
unga bo'ysunadi va jo'rnavozlik qiladi. Gomofon musiqasining
eng oddiy misoli sifatida kuy va jo'rnavozlik mavjud bo'lgan
qo'shiqni keltirish mumkin.