Mavzu: Immunitet to’g’risida ta’limot

Immunitet nazariyalari

• Hozirgacha immunitet hodisalarini to`liq va asosli ravishda tushuntira oladigan yaqqol bir nazariya yo`q. Lekin hozirgacha immunitet to`g`risida bir nechta nazariyalar bo`lgan.
• Ulardan biri Paster nazariyasidir. Bu nazariya bo`yicha patogen mikrob organizmga kirib ko`payadi, kasallik qo`zg`agan davrda mikrob ovqatlanishi uchun hayvon yoki odam organizmidagi kerakli ovqat moddani kamaytiradi. Natijada kasal hayvon organizmida mikrobga kerakli ovqat modda kamayib qoladi va organizmda mikrob ko`payib yashay olmaydi. Shuning uchun organizm immunitetli bo`ladi deb tushuntiradi. Pasterning bu nazariyasi mexanik va ilmiy tomonidan noto`g`ri nazariya bo`lib, hozir bu nazariyaga amal qilinmaydi.

Bezredkoning mahalliy immunitet nazariyasi. Bezredko sun`iy immunitet to`g`risida tekshiruvlar olib boradi. Bezredko vaksinasiya natijasida ayrim to`qima va organlarning areaktiv va immunitetli bo`lishiga mahalliy immunitet deb nom beradi va shu bilan mahalliy immunitet nazariyasining asoschisi bo`ldi. Bezredko paratif, dezinteriya, qorin tifi, vabo kasalligiga infeksiya darvozasi ichak yo`li ekanligini va kasallikni qo`zg`atuvchi mikrob faqat ichak yo`llarida joylashib kasallik hosil qilishini aniqladi. Bezredko har bir kasallikda kasalik kiradigan yani mikrob kiradigan darvozani mahkamlash lozim, ana sho`nday qilinganda organizm immunitetli bo`ladi degan nazariyani ishlab chiqadi. Shuning uchun Bezredko teri kasalliklariga qarshi,faqat terining o`zining vaksinasiyalash-emlash kifoya degan xulosaga keldi va bunday immunitetni “mahalliy immunitet” deb atay boshladi. Bezredkoning ana shu “mahalliy immunitet” nazariyasi juda ko`p tanqid qilindi, chunki Bezredko fikricha ayrim organ va to`qimalar o`zicha alohida immunimtitli bo`ladi deyishi noto`g`ridir. Chunki har bir organda infeksion jarayon boshlansa, bu jarayon faqat shu organda emas, qon va nerv sistemasi natijasida butun organizmga ta`sir etadi. Bezredko esa organizmdagi jarayonlarning birligini hisobga olmay, go`yo har bir organ o`zicha immunitetli bo`lishi mumkin deyiladi. Bu fikr noto`g`ri metofiziklarcha tushunish bo`lib, amaliy tomondan isbot qilinmagandir. Masalan, ichak kasalligiga qarshi vaksina ishlatilsa, shu vaksina organizmga ta`sir etib, qonda ham immun modda paydo qiladi. Ana shuning uchun ham Bezredkonning mahalliy immunitet nazariyasi noto`g`ridir.

• Bezredkoning mahalliy immunitet nazariyasi. Bezredko sun`iy immunitet to`g`risida tekshiruvlar olib boradi. Bezredko vaksinasiya natijasida ayrim to`qima va organlarning areaktiv va immunitetli bo`lishiga mahalliy immunitet deb nom beradi va shu bilan mahalliy immunitet nazariyasining asoschisi bo`ldi. Bezredko paratif, dezinteriya, qorin tifi, vabo kasalligiga infeksiya darvozasi ichak yo`li ekanligini va kasallikni qo`zg`atuvchi mikrob faqat ichak yo`llarida joylashib kasallik hosil qilishini aniqladi. Bezredko har bir kasallikda kasalik kiradigan yani mikrob kiradigan darvozani mahkamlash lozim, ana sho`nday qilinganda organizm immunitetli bo`ladi degan nazariyani ishlab chiqadi. Shuning uchun Bezredko teri kasalliklariga qarshi,faqat terining o`zining vaksinasiyalash-emlash kifoya degan xulosaga keldi va bunday immunitetni “mahalliy immunitet” deb atay boshladi. Bezredkoning ana shu “mahalliy immunitet” nazariyasi juda ko`p tanqid qilindi, chunki Bezredko fikricha ayrim organ va to`qimalar o`zicha alohida immunimtitli bo`ladi deyishi noto`g`ridir. Chunki har bir organda infeksion jarayon boshlansa, bu jarayon faqat shu organda emas, qon va nerv sistemasi natijasida butun organizmga ta`sir etadi. Bezredko esa organizmdagi jarayonlarning birligini hisobga olmay, go`yo har bir organ o`zicha immunitetli bo`lishi mumkin deyiladi. Bu fikr noto`g`ri metofiziklarcha tushunish bo`lib, amaliy tomondan isbot qilinmagandir. Masalan, ichak kasalligiga qarshi vaksina ishlatilsa, shu vaksina organizmga ta`sir etib, qonda ham immun modda paydo qiladi. Ana shuning uchun ham Bezredkonning mahalliy immunitet nazariyasi noto`g`ridir.