Mavzu: Ikkilamchi og‘izlilar (Deuterostomata). Ignaterililar (Echinodermata) tipi. Dengiz tipratikanlari

 
Ichki organlarining tuzilishi.
Dengiz yulduzlarining ovqat hazm qilish sistemasi 3 
qismdan iborat. Oral tomonida yumshoq halqasimon lab bilan o’ralgan og’iz teshigi, qisqa halqum 
va undan xaltasimon oshqozon keladi. Oshqozon diskning ichki qismini to’la egallaydi. Oshqozon 
kalta va tor ichakka o’tadi. Orqa ichak aboral qutbning markazida teshik bilan tashqariga ochiladi. 
Oshqozondan har bir qo’lga bir juftdan uzun naylar ketadi. Naylarning yon tomonida hazm shirasi 
ishlab chiqaruvchi xaltacha ko’rinishidagi jigar bo’ladi.
Nafas olish organlari 
tana sirtidagi teri jabralaridan iborat. Suvda erigan O
2
jabralar orqali 
selomdagi suyuqlikka o’tadi. Suyuqlikda amyobasimon hujayralar bo’ladi. Nafas olish jarayonida 
ambulakral sistemasi ham qisman ishtirok etadi. Perigemal sistema ham bo’lib, hayvon hayotida 
ma’lum vazifani bajaradi, ya’ni bu sistema naylardan iborat bo’lib, selomdan hosil bo’ladi. U 
og’izoldi halqa nayi va undan nurlar bo’ylab ketgan radial naylardan iborat. Ushbu sistema ham 
selom suyuqligi bilan to’lgan va naylar nerv sistemasini o’rab turadi. Shunga binoan perigemal 
sistema nerv sistemasini oziqa moddalari bilan ta’minlash va himoya qilish vazifasini o’taydi. 
Ajratish organlari 
shakllanmagan. Selom suyuqligi tarkibidagi amyobasimon hujayralar 
ajratish vazifasini bajaradi. Buning uchun amyobasimon hujayralar keraksiz suyuqlikni o’ziga olib 
tana bo’shlig’i devorining eng yupqa joyidan, teri jabralari orqali tashqariga chiqib ketadi. 
Qon aylanish sistemasi 
ikkita halqa tomirlari va ulardan nurlar bo’ylab ketuvchi radial 
qon tomirlaridan iborat. Halqa tomirlarining biri og’iz oldida, ikkinchisi anal teshigi yaqinida 
joylashgan. Halqa tomirlar qon ishlab chiqaruvchi o’q organi bilan bog’langan. Ignatanli-larning 
qon tomirlari perigemal sistema naylari ichida joylashgan bo’lib, epiteliysiz lakunlardan iborat. 
Ichak devori orqali oziq moddalari qon suyuqligiga o’tib turadi. Ignatanlilar, shuningdek dengiz 
yulduzlarining ham qoni umurtqalilarni limfa suyuqligiga o’xshaydi.