Mavzu: Ikkilamchi og‘izlilar (Deuterostomata). Ignaterililar (Echinodermata) tipi. Dengiz tipratikanlari

---

MAVZU: Ikkilamchi og‘izlilar (Deuterostomata). Ignaterililar (Echinodermata) tipi. 
Dengiz tipratikanlari (Echinozoa) sinfi: tashqi va ichki tuzilishi, o‘ziga xos tuzilish 
xususiyatlari. Ilondumlilar (Ophiuroidea) sinfi: tashqi va ichki tuzilishi, hayot faoliyati. 
REJA:
1.
Ikkilamchi og‘izlilar (Deuterostomata). Ignaterililar (Echinodermata) tipi. 
2.
Dengiz tipratikanlari (Echinozoa) sinfi 
3. Ilondumlilar (Ophiuroidea) sinfi: tashqi va ichki tuzilishi, hayot faoliyati. 
IKKILAMCHI OG’IZLILAR BO’LIMI - DEUTEROSTOMIA 
Ikkilamchi og’izlilarga yarim xordalilar, ignatanlilar va xordalilar tiplari kiradi
.
Ignatanlilar tipi - Echinodermata. 
Umurtqasiz hayvonlar orasida ignatanlilar alohida o’rin egallaydi, chunki ular xordali hayvonlar 
singari ikkilamchi og’izlilar bo’limiga mansubdir.
Ignatanlilar faqat dengizlarda hayot kechiruvchi hayvonlarning 5000 ga yaqin turini o’z 
ichiga oladi.
Ignatanlilar ikkilamchi gavda bo’shlig’iga ega bo’lishi bilan bir qa-torda, 5 nurli (radial) 
simmetriya belgisining mavjudligi ham xarakterli xususiyatlardan biri hisoblanadi. 
Ignatanlilarning gavdasi oral va aboral qutblardan iborat bo’lib, oral qutbda og’iz joylashgan 
hamda shu tomoni bilan suv tubida o’rmalab harakatlanadi. Aboral qutb yuqorida bo’lib, unda anal 
teshigi joylashgan. 
Ignatanlilarning terisi ikki qavatdan, ya’ni bir qavat epidermis va uning ostida yotuvchi 
biriktiruvchi to’qima qavatidan iborat. Bunday tuzilish xususiyati xordalilarning terisini 
tuzilishiga o’xshaydi. Ignatanlilarda ohakli skletning mezodermadan hosil bo’lishi ham ularni 
xordalilarga yanada yaqinlashtiradi. Ushbu ohakli skelet biriktiruvchi to’qimada joylashgan va u 
ohak plastinkalar ko’rinishida bo’ladi. Bu plastinkalar tikan yoki igna ko’rinishida tana sirtiga 
bo’rtib chiqib turadi. 
Ignatanlilar ayrim jinslidir. Urug’langan tuxumidan erkin yuradigan 
diplevrula
lichinkasi 
chiqadi va u murakkab o’zgarish bilan rivojlanib voyaga yetadi. Ignatanlilar tipi klassifikasiya 
jihatidan qo’yidagi kenja tiplar va sinflarga ajraladi.