Mavzu: Ikkilamchi og‘izlilar (Deuterostomata). Ignaterililar (Echinodermata) tipi. Dengiz tipratikanlari

Heliometra glacialis. 
Ushbu tur O’rta Yer dengizida, 
Tinch va Atlantika okeanlarida uchraydi. Eleuterozoylar 
(Eleuterozoa) 
kenja tipiga kiruvchi 
ignatanlilarning gavda shakli yulduzsimon, sharsimon yoki ilonga o’xshash bo’ladi. Skeleti 
sovutga o’xshash yoki ma’lum darajada reduksiyaga uchragan. Og’iz va anal teshiklari tanasining 
qarama-qarshi qutblarida joylashgan. Ambulakral sistemasi yordamida harakatlanadi. 
Dengiz yulduzlari sinfi - Asteroidea
Dengiz yulduzlari dengizning harxil chuqurligida, ya’ni ayrimlari ming va undan ham chuqur 
joylarda yashasa, ba’zilari qirg’oqqa yaqin joyda, hatto ba’zan dengiz suvining chekinishi tufayli 
ma’lum vaqtda (bir necha soatgacha) suvsiz hayot kechirishga ham moslashgan. Shunday bo’lsa 
ham dengiz yulduzlari suv tarkibidagi tuz miqdorini o’zgarishiga juda ham sezgir bo’ladi va 
aksariyat hollarda tuz miqdori o’zgarmaydigan, normal (3% atrofida) bo’lgan okean suvida 
yashashni afzal ko’radi. Dengiz yulduzla-rining o’lchamlari ham turlicha. Ayrim turlarining 
kattaligi bir qo’lining uchidan boshlab, unga qarama-qarshi bo’lgan qo’lning uchigacha 
hisoblaganda 70 sm va undan ham katta bo’ladi. Dengiz yulduzlarining ranglari ham turli-tuman. 
Hozirgi vaqtda ushbu sinfning 1700 dan ko’proq turi ma’lum.
Tuzilishi. 
Dengiz yulduzlarining tanasi yassi, besh nurli yoki ba’zan 6,9,11,13 va undan ham 
ko’proq nurlarga (qo’llarga) ega bo’ladi. Tanasi yulduzsimon va markaziy diskga ega. Tananing 
ostki tomonida diskning markazidan boshlanadigan ikki xil chiziqlarni farq qilish mumkin. 
Markazdan nurlarning chetlariga qarab taraladigan chiziqlar 
radiuslar, 
ularning oralig’ida 
joylashgan markaziy diskning chetiga kelib taqaladigan kalta chiziqlar 
interradiuslar 
deyiladi.
Dengiz yulduzlarining tanasi simmetriya o’qi yo’nalishi bo’yicha yassi-lashgan bo’ladi. Ana 
shu yassi gavdaning bir tomonida ya’ni aral qutb (ostki tomonida) da markaziy disk o’rtasida og’iz 
teshigi joylashgan, uning qarama-qarshi tomoni (ust tomon) aboral qutb deyiladi va unda chiqaruv 
teshigi joylashgan. Shunday qilib hayvon ostki og’iz tomoni bilan suv tubida harakatlanadi.
Dengiz yulduzlarining tanasini ostki tomonida har bir nur bo’ylab ambulakral egatcha o’tadi. 
Bu egatcha tubida o’siqlar ko’rinishidagi