Mavzu: fan-texnika taqaqqiyoti iqtisodiy rivojlanish omili sifatida

Birinchidan, xuddi mana shu texnika taraqqiyoti mehnat unumdorligi o’sishi, mahsulot birligiga mehnat sarfi kamayishi va uning ishlab chiqarishda band bo’lgan har bir kishi hisobiga ishlab chiqarilishi ko’payishining bosh omili xizmatini o’taydi. Yangi texnika va texnologiya mehnatni va ishlab chiqarishni ilg’or tashkil qilish bilan uyg’unlashgan holda ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirishga yordam beradi, bu esa butun jamiyatning va har bir kishining ortib borayotgan ehtiyojlarini to’laroq qondirish imkonini beradi;
Ikkinchidan, texnika taraqqiyoti uskuna va moddiy resurslardan ancha samarali foydalanish uchun sharoit yaratadi. Yangi mashinalar ancha unumdorgina emas, balki ishlatishda ancha chidamli, boshqarilishi oson hamdir. Texnika taraqqiyoti, ayniqsa texnologiyasi takomillashtirish mahsulot birligiga sarflanadigan xom ashyo va materiallar miqdorini qisqartiradi, shuningdek, ancha arzon xom ashyodan foydalanish imkonini beradi. Bu esa mahsulot sermehnatligini kamaytirish bilan uyg’unlashgan holda ishlab chiqarish xarajatlari qisqartirilishiga, korxona va davlat daromadlari ortishiga sharoit yaratadi;
Uchinchidan, texnika taraqqiyoti ishlab chiqarishni tashkil qilishga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Yuqori unumdor texnika, ixtisoslashtirilgan ishlab chiqarish sharoitida eng ko’p samara beradi;⁸.
Endi yangi texnika va texnologiyani joriy etish haqida fikr yuritamiz. Ishlab chiqarishdagi texnika taraqqiyotining muhim yo’nalishi texnikani muntazam ravishda takomillashtirishdan. Eskirgan texnikani yangi birmuncha unumliroq va tejamliroq texnika bilan almashtirishdan iboratdir.Texnikani takomillashtirish mashinalar, agregatlar va mexanizmlar quvvatini orttirish, ularning ishlash tezligini oshirish, boshqarishda, odatda, ko’p jismoniy mehnat sarflanishini talab qiluvchi oddiy mashinalardan yarimavtomat va avtomat mashinalar va liniyalarga, kompleks-mexanizasiyalashgan va avtomatlashgan sexlar va korxonalarga o’tish yo’li bilan bormoqda. Mashinalar va boshqa texnikaning mustahkamligini oshirish ham katta ahamiyatga egadir. Texnika qanchalik mustahkam bo’lsa, ishchilarning bekor turishi shunchalik kam bo’ladi, uskuna remonti uchun shunchalik kam vaqt va mehnat talab qilinadi.Ishlabchiqarish texnologiyasi, ya’ni mahsulot tayyorlash va ishlarni bajarish usullari ham tez sur’atlar bilan o’zgarmoqda. Yuqoridagilarning hammasi iqtisodiy o’sish uchun omil bo’lib hisoblanadi.
Shu o’rinda iqtisodiy o’sish deganda nimani tushunmoq kerakligi haqida bir oz fikr yuritaylik, iqtisodiy o’sish deganda ijtimoiy mahsulotni ma’lum vaqt davrida sifat va miqdor jihatidan takomillashuvi va o’sishi, buning natijasida, resurslar cheklanganligi bilan bog’liq bo’lgan muammolar hal bo’lishi tushuniladi. Masalan: Hindistonda yalpi milliy mahsulot Shveysariyaga nisbatan 70% ga ko’p, ammo aholisining turmush darajasi Shvesariyaga nisbatan 60 martacha past (aholisining soni ko’p bo’lgani uchun). Bundan, fan-texnika taraqqiyotini ishlab chiqarishga joriy qilishning ham iqtisodiy, ham ijtimoiy ahamiyati nihoyatda katta ekanligini korish mumkin⁹.