Маvzu: Axborot-kutubxona muassasalarining tashkiliy tuzilmasi Reja

Fonddan foydalanish koeffitsenti. Kitob fondlarining shiddatli o„sishi
adabiyotlar bilan to„ldirish va undan foydalanish o„rtasidagi nisbatni aniqlash
uchun ularni statistik taxlil qilish talab qilinmoqda. Bunday taxlil predmeti sifatida
kitob fondlaridan foydalanish koeffitsenti (ba‟zan uni fond bilan kitob
berilishining mosligi koeffitsenti deb ham aytishadi) qo„llaniladi. Koeffitsent
quyidagi tarzda xisoblanadi. Avvalo kitob fondi va kitob berilishi tarkibidagi turli
soxa adabiyotlarining salmog„i (ya‟ni foizlardagi ulushi) xisoblanadi. So„ngra
kitob berilishining turli xil bo„limlarining salmog„i kitob fondining tegishli
III. NAZARIY MATERIALLAR
41
bo„limlari salmog„iga bo„linadi. Bunda kitob fondidan foydalanish koeffitsenti
xosil bo„ladi. Normativ koeffitsent “1” sanaladi, bu fondning mazkur bo„limi
miqdori uning foydalanish xajmiga muvofiq kelishini bildiradi.
Koeffitsentni boshqacha usul bilan ham xisoblash mumkin. Dastlab umumiy
aylanish hamda umumiy kitob berilishini (yoki soxaviy) kitob fondining tegishli
bo„limi xajmiga bo„lish yo„li bilan har bir bo„lim bo„yicha alohida xisoblab
chiqiladi. So„ngra soxaviy aylanish ko„rsatkichi umumiy aylanishga bo„linadi va
kitob fondining shu bo„limida foydalanish koeffitsenti xosil bo„ladi.
Kitobxonlarning qondirilgan talablarini koeffitsenti (K.q.t.k.)
qondirilgan talablar sonini (k.t.s.) tushgan talablar soniga (t.t.s. ) bo„lish orqali
topiladi.
K.t.s.
K.k.t.k.=------
T.t.s.
Bu ko„rsatkich asosan asosiy va yordamchi fondlardan foydalanishni taxlil
qilish, baxolashda foydalaniladi.
Ma‟lumot ishlari jadalligi (M.i.j.) berilgan ma‟lumotlar sonini (B.m.s.),
ma‟lumot berilgan kitobxonlar soniga( M.b.k.s.) bo„lish formulasi orqali
aniqlanadi.
B.i.s.
M.i.j. =--------
M.b.k.s.
Ma‟lumot ishlari jadallik koeffitsenti ( M.i.j.k.) bir yilda berilgan
bibliografik ma‟lumotlar sonini ( B.y.b.b.m.s.) kitobxonlar soniga ( k.s.) bo„lish
orqali topiladi.
B.y.b.b.m.s.
M.i.j.k. =---------
K.s.
Har xil turdagi ma‟lumotlarning mehnat hajmi turlicha bo„lganligi sababli
ma‟lumot ishlarining jadallik ko„rsatkichi ma‟lumot turiga qarab ajratilib
xisoblanadi (mavzuviy, manzilli, bibliografik, faktografik).