Мавзу-2 Ўсимликлар ҳужайрасининг физиологияси

Гликопротеидлар - мураккаб бирикма бўлиб, липидларни углеводлар билан бириккан комплексидан иборат. Углеводлардан таркибида галактоза учирайди. Гликолипидлар баргларда кўп бўлади, захира моддаси ҳолида тўпланади.
Оқсиллар. Улар таркибида азот тутувчи мураккаб бирикмалар бўлиб, захирага алейрон кўринишда йиғилади. Маълумки, алейрон бу қуриб қолган вакуолалардир, улар кўпинча уруғларда учирайди. Оқсилларни Биурет реаксияси орқали сифат анализи бажарилади, бунда ишқорий муҳитда мис ионлари оқсиллар билан бинафша рангли комплекс ҳосил бўлишига асосланган. Оқсиллар протеолетик ферментлар таъсирида эркин аминокислоталарга парчаланади. Оқсиллар буғдойда 13-15%. чигитда-35-40%, амарантда-19-21% бўлса, асосан дуккакли ўсимликлар донида кўп миқдорда учирайди.
Органик кислоталар. Уларга атсетат, олма, узум, оксалат ва лимон кислоталарни кўрсатиш мумкин. Органик кислоталар ўсимликларда моддалар алмашинувида, хусусан, нафас олишда муҳим рол ўйнайди. Улар ҳужайра ширасида кўпроқ тўпланиб нордон мазани беради.
Ошловчи моддалар. Мураккаб бирикмалар, асосан оқсиллар билан боғланган бўлади. Ошловчи моддалар ферментатив парчаланганда қанд моддалари ҳосил бўлади, масалан танин. Ошловчи моддалар асосан микроблардан ҳимоя вазифасини бажаради шунингдек, нафас олиш жараёнидаги оксидланиш реаксияларида иштирок этади.
Алколоидлар. Бу азот тутувчи захарли моддалар ҳисобланади, улар моддалар алмашинувининг махсулотлари деб қаралади. Буларга морфин,атропин, госсипол ва бошқалар киради.
Фитонсидлар. Ўсимликларда ҳосил бўлувчи органик моддалар, улар бактеритсидлик хусусиятига эга. Уларни Б.Г.Токин ўрганган. Фитонсидлар-табий антибиотклардир. Ўсимликларни микроорганизмлардан, ҳашоратлардан, замбуруғ ва содда ҳайвонлардан ҳимоя қилади. Кимёвий табиатига кўра фитонсидлар эфир мойлари, органик кислоталар, аминокислота ва алкалоидлар бўлиши мумкин. Улар суюқ ва газсимон бўлади. Пиёздан аллитсин антибиотиги ажратиб олинган, сувда ёмон эрийди. Фитонсидлар одам ва ҳайвонларда касаллик тарқатувчи патогенларга ҳам таъсир қилади.