Mavzu №11. Yuqumli ichak kasalliklari, ichak tayoqchasi mikrobiologik xususiyatlari. Ovqatdan zaharlanishni keltirib chiqararuvchi mikroorganizmlar: salmonellez, botulizm

Fermentativ xossasi. Salmonellalar glukoza, mannit, maltozani kislota va gazgacha parhalaydi, qorin tifi esa ularni kislotagacha parchalaydi.

Salmonellalar laktoza va saxarozani parchalamaydi. Proteolitik xossasiga ko‘ra, qorin tifi, B paratif qo‘zg‘atuvchilari vodorod sulfit hosil qiladi. Indol hosil qilmaydi, jelatinani suyultirmaydi. B paratif qo‘zg‘atuvchisi lakmusli sutni ishqorlaydi.

Toksigenlik xossasi. Liðopolisaxarid tabiatli endotoksin hosil qiladi.

Antigenlik xossasi. 1934-yilda Kaufman salmonella zardoblari bilan agglutinatsiya reaksiyasini qo‘yish natijasiga qarab barcha salmonellalarni guruhlarga va turlarga bo‘ldi, antigenlik xossasiga ko‘ra, diagnostik sxemasini tuzdi. Salmonellalar 2 ta antigen saqlaydi: O va H — anti-gen O—antigeni liðopolisaxaridprotein tabiatli, termostabil, forma-lin ta’sirida inaktivatsiyalanadi. H—antigen oqsil tabiatli, termolabil, spirt va fenol ta’sirida inaktivatsiyalanadi, formalinga chidamli. Barcha salmonellalar O—antigeniga ko‘ra, A, B, C, D, E va boshqa guruhlarga bo‘linadi. O—antigeni arab raqamlari bilan belgilanadi. H — antigeniga ko‘ra ikki fazaga bo‘linadi. I faza kichik lotin harflari bilan belgilanadi.

35. 
    fazasi arab raqamlari bilan belgilanadi. Qorin tifi qo‘zg‘atuvchisi Vi—X antigenini saqlaydi.
    

Chidamliligi. Salmonellalar muhit ta’siriga ancha chidamli. 100°C harorat ta’sirida shu zahoti, 60—70°C ta’sirida 10—15 daqiqadan so‘ng nobud bo‘ladi. Past haroratga ancha chidamli. Toza suvda va muzda bir necha oylab, tuzlangan va dudlangan go‘shtda 2 oygacha saqlanadi. Qurishga chidamli, changda uzoq vaqt saqlanadi. Dezinfeksiyalanuvchi moddalar ta’sirida bir necha daqiqadan so‘ng nobud bo‘ladi.

Patogenligi. Ko‘pgina salmonellalar odam, hayvon, parrandalarda kasallik keltirib chiqaradi.

4.

Kasalxona ichi salmonelloz infeksiyasining asosiy qo‘zg‘atuvchisi S. typhi murium hisoblanadi. Shuningdek, kasalxonada S. hedelberq, S derby va boshqa qo‘zg‘atuvchilar keltirib chiqarganligi qayd qilingan. Bu qo‘zg‘atuvchilarning morfologik, kultural xossalari bir-biriga o‘xshash va boshqa salmonellalardan farq qilmasa-da, ular uchun xos ayrim biologik xususiyatlar mavjud. Masalan, kasalxona ichidagi infeksiya qo‘zg‘atuvchilari ma’lum biovarlarga taalluqli bo‘lib, ular oq sichqonlar uchun ancha patogen hisoblanadi.