Mavzu : Ta’lim jarayonida metodik ishlar, ularni rejalashtirish, tashkil etish va tayyorlash metodikasi. Kirish Asosiy qism I bob. Ta'lim jarayonida metodik ishlarning mazmuni va nazariy asoslari

Kurs ishining maqsadi: Ta’lim jarayonida metodik ishlar, ularni rejalashtirish, tashkil etish va tayyorlash metodikasini amaliy jihatdan o’rganish va tahlil qilish.
Kurs ishining vazifalari:
1. Ta’lim jarayonida metodik ishlar va ularni tashkil etishning nazariy asoslarini o’rgatish.
2. Metodik ishlarni rejalashtirish, tashkil etish va tayyorlash shakllari
3. . Metodik ishlar turlari va ularni tayyorlashning metodikasi
4. O’quv faoliyatida metodik ishlar vazifalari
5.Maktabgacha ta’limda metodik ishlarni rejalashtirish va tashkil etishning metodikasi.
Kurs ishining ob’yekti: Tasviriy faoliyatga o’rgatish nazariyasi va texnologiyalari metodikasi fanidan metodik ishlarni rejalashtirish va tashkil etish jarayoni.
Kurs ishining predmeti: Ta’lim jarayonida metodik ishlarning mazmuni va ularni rejalashtirish, tashkil etish va tayyorlash metodikasi.
Kurs ishining ilmiy ahamiyati: Ushbu kurs ishining ilmiylik ahamiyati shundan iboratki o’quv jarayonida metodik ishlar turlari, vazifasi, maqsadi hamda ularning ta’lim jarayonida tashkil, raxbarlik qilishning yangi usullarini o’rganadi.
Kurs ishining metodologik asosi: O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarorlari, “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonuni, Vazirlar Mahkamasining qarorlari, Davlat talim standarti, metodik hamda ilmiy adabiyotlar.
Kurs ishining metodlari: so’rov, hujjatlarni o’rganish,pedagogik kuzatish,tajriba almashish, pedagogik tajriba-sinov,suhbat.
Ishning tuzilishi: ushbu kurs ishi 3 bob, 6 bo’lim, xulosa va tavsiyalardan iborat.


I bob.Ta'lim jarayonida metodik ishlarning mazmuni va nazariy asoslari.
1.1.Ta’lim jarayonida metodik ishlar va ularni tashkil etishning nazariy asoslari.
Metodik ish – o‘qituvchini majburiyatlaridan biri hisoblanib, maxsus fanlardan o‘qitish metodikasini ishlab chiqish va takomillashtirishga yo‘naltirilgan bo‘ladi. Uning natijasi o‘quv mashg‘ulotlarida fan bo‘yicha topshiriqlar va vazifalar majmui, didaktik materiallar, o‘quv-ko‘rgazmali qurollarni yaratishdan iborat bo‘ladi. Metodik ish- bu ilm-fan va ilg‘or pedagogik tajribalarning yutuqlariga va har bir o‘qituvchini kasbiy bilimdonligini va kasbiy mahoratini har tomonlama oshirishga yo‘naltirilishga asoslanuvchi, amaliy tadbirlarning maxsus majmuidir Metodik ishlar keng miqyosdagi muammolarni qamrab oladi, bular:
Metodik ishlar keng miqyosdagi muammolarni qamrab oladi, bular:
- Mutaxassislarni kasbiy faoliyati tahlili; asosiy mehnat ishlari va kasbiy malakalarini aniqlash (mutaxassis faoliyatini modelini ishlab chiqish);
- O‘quv jarayonida mutaxassisni kasbiy faoliyatini modellashtirish (mutaxassisni kasbiy tayyorgarlik modelini ishlab chiqish);
- Zarur ko‘nikmalarni egallash uchun topshiriqlar majmuini ishlab chiqish, o‘qitish mazmunida uning o‘rnini aniqlash;
- O‘quv dasturlariga o‘zgartirishlar kiritish;
- Talabalarni fikrlash faolligini rivojlantirishni ta’minlovchi, ta’limning shakl va usullarini (muammoli ta’limning shakl va usullari) takomillashtirish;
- Talabalarni fikrlash faolligini va mustaqilligini rivojlantirishni ta’minlovchi, ta’limning shakl va usullarini (talabalarning mustaqil ishlarining shakl va usullari) takomillashtirish;
- Ta’limni individuallashtirish (individual topshiriqlar va ishlar, jamoaviy shakldagi ishlarda topshiriqlarni individuallashtirish, individual o‘quv dasturlari bo‘yicha o‘qitish);
- Didaktik materiallarni (dasturlashtirilgan ta’lim uchun o‘qituvchi dasturlar, topshiriqlar majmui, mashqlar, ishbilarmon o‘yinlar, tahlil uchun ishlab chiqaruvchilik vaziyatlar bayoni) ishlab chiqish.
Aniq mavzuni tanlash pedagogik mahoratdan kelib chiqadi. Tajribali o‘qituvchi o‘zining ishini va hamkasbini ishini tahlil qilishi va umumlashtirishi mumkin, u mustaqil ravishda, o‘zining ijodiy imkoniyatlarini qo‘llab ta’limning yangi usullarini ishlab chiqishi mumkin. Shu bilan birga o‘qituvchi shaxsiga qo‘yiladigan talablardan biri shuki, u o‘zining fanini chuqur bilishi, uning metodikasini o‘zlashtirib olgan bo‘lishi kerak. Oliy ta’lim va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining o‘qituvchilari barcha o‘qituvchilarga qo‘yilgan talablar bilan birga bevosita faoliyat yo’nlishlariga oid quyidagi metodik ishlarlarni bilishlari va uddalay olishlari lozim:
-Oliy ta’lim va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limida o‘quv ishlab chiqarish jarayoni va amaliyotlarini nazariy-metodologik, pedagogik asoslarini;
- O‘qitilayotgan umumkasbiy fanlar va maxsus fanlar, ishlab chiqarish ta’limi va amaliyoti bo‘yicha tarmoq ta’lim standartlari talablarini;
- Mutaxassislik yo‘nalishiga oid fanlar bo‘yicha ishlab chiqarish amaliyotini rejalashtirish, loyihalashtirish, tashkillashtirish, boshqarish, takomillashtirish, nazorat qilish asoslarini hamda ularga oid me’yoriy hujjatlarni yurtilishini;
- O‘quv va ishlab chiqarish amaliyotining dolzarb muammolari va ularni yechish usullarini;
Metodik ishning asosiy maqsadi- bu o‘qituvchilar malakasini uzluksiz oshirish, aniq bir fan doirasida uning bilimdonligini oshirishdan kelib chiqib, uning asosiy vazifalarini ajratib ko‘rsatish mumkin, ya’ni ularga quyidagilarni kiritish mumkin:
- O‘qituvchilarni kasbiy va madaniy darajalarini oshirish uning xizmat va jamoat ishlari faolligini rag‘batlantirish;
- O‘qitayotgan o‘quv fani sohasidagi bilimlarini yangilash va takomillashtirish;
- Ilg‘or-pedagog va ijodiy ishlovchi o‘qituvchilar g‘oyasi asosida pedagogik va metodik mahoratini takomillashtirbilan o‘zaro harakat usul va yo‘llarini insonparvarlik, oshkoralik va erkinlak prinsiplarida takomillashtirish;
-Talabalarni mashg‘ulotda va darsdan tashqari vaqtlarida ijodiy, mustaqil ishlari bo‘yicha faoliyatlarini takomillashtirish;
-Umumiy holda ta’lim jarayonini tahlil qilish va shu bilan birga o‘quvtarbiya jarayonidagi o‘z faoliyatini o‘zi tahlil qila olish ko‘nikma va malakalarini shakllantirish;
- Ilg‘or pedagogik tajribani aniqlash, umumlashtirish va tatbiq etish;
- O‘qituvchilarni sodda va tushunarli bo‘lgan uslub asosida tadqiqotchilik faoliyatiga qatnashtirish. Metodik ishlar shakli quyidagicha bo‘ladi:
-Pedagogik o‘qishlar va anjumanlar;
- Ochiq o‘quv mashg‘ulotlari va tarbiyaviy tadbirlar;
- Metodik birlashmalarning seminarlari;
- Ijodiy ishlar ko‘rigi;
- Metodik ko‘rgazma, kabinetlarni tashkillashtirish;
- Metodik qo‘llanmalarni ishlab chiqish;
- Seminar-amaliyotlar;
- Ilmiy, texnik, pedagogik va boshqa adabiyotlar sharhi;
- Maxsus mashg‘ulotlar va boshqa shakllar.
Metodik ishlar odatda yakka tartibda va jamoaviy shakllarda tashkil etilib, quyidagilarni ko‘zda tutadi:
- Ilg‘or pedagogik va ishlab chiqarish tajribalarini o‘rganish, umumlashtirish va ularni ommalashtirish maqsadida targ‘ib qilish; - o‘qituvchilarga metodik yordam ko‘rsatish; - axborot resurs markazi imkoniyatlaridan samarali foydalanish;
- O‘qituvchilarga o‘z imkoniyatlarini namoyon etishlariga shart-sharoit yaratish; Metodik ishlarga quyidagi talablar qo‘yiladi.
- G‘oyaviy yo‘nalganlik – metodik ishlar zamon talablariga hamnafas chuqur g‘oyaviylikka ega bo‘lishi kerak. O‘zbekiston respublikasining kelajagi buyuk davlat ekanligini talabalar ongiga singdirish, tarbiya asosida milliy mustaqillik g‘oyalari bilan sug‘orilgan bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirish. Buning uchun yoshlar bilan ishlayotgan pedagoglar, talabalar bilan olib boriladigan metodik ishlarning mazmuni ham davr va istiqbol talablari darajasida bo‘lishi muhimdir. Metodik ishlarning ta’sirchanligi ko‘p jihatdan rejalashtirilishiga, rejalarining aniqligiga, amalga oshirilgan ishlarning hajmiga va boshqa omillarga bog‘liq. Shuningdek, o‘quv yurtlarida metodik ishlarni tashkil etish va boshqarishda oshkoralikka e’tiborni qaratish zarur bo‘lib, bunda har bir o‘qituvchi mehnatining natijalarini o‘z vaqtida xolisona ko‘rsatish, rag‘batlantirish, tanqid qilishni me’yorida amalga oshirish maqsadga muvofiq. Odatda metodik ishlar ma’lum aniq rejaga binoan bajariladi. Bu holat ayrim ishlarni bir necha marta takrorlanishini bartaraf etib, o‘qituvchilar o‘rtasida ishlarni maqbul taqsimlanishini ham ta’minlaydi O‘quv yurtlarida metodik ishlarning umumiy rejasida ilmiy-pedagogik kengash, metodik kengash, seminar-amaliyotlar ochiq darslar, pedagogik o‘qishlar, ilg‘or pedagogik tajriba maktablari kabi o‘z ifodasini topadi. Shu bilan birga o‘qituvchilar mutaxassis sifatida bir necha talablarga rioya qilishi talab etiladi
O‘qituvchilar mutaxassis sifatida quyidagi metodik talablarga rioya qilish kerak: - Psixologik-pedagogik bilimlar yuzasidan malaka, mahorat va ijodkorlik faoliyatlarini boyitish, kengaytirishi;
- Ijtimoiy bilimlarni boyitish, kengaytirish, yangilashi;
- Kasbi bo‘yicha tajriba oshirish zaminida tayyorgarlik;
- Ishning oxirgi natijalariga qarab, o‘z faoliyatini nazorat qilish qobiliyatiga ega bo‘lish, hamkasblari bilan doimo kelishishga intilishi;
-Yangiliklarga intilishda ijodiy imkoniyatlarni ma’lum bir tizimga keltirib, ular yuzasidan ko‘nikma hosil qilish hamda ularni tezlik bilan hal etish, axborotlarni mustaqil qabul qilish va baholash, xulosa chiqarish, natijalarni baholash, farazlarni ifodalash, ularni mujassamlashtirib, noan’anaviy qaror qilishidir.