Матн муҳаррирлари ва процессорлари

laptop компьютерлари. Тиззада ишлатиб ўтиришга қулай ва енгиллиги билан ноутбук 
компьютерларидан фарқ қилади.
Компьютернинг ишлаш принципи ва ташкил этувчилари 
Ихтиѐрий компьютернинг ишлаш принципини биринчи бўлиб инглиз олими Чарльз Бебич ва унинг 
ғоясини мукаммаллашган кўринишини Джон Фон Нейман таклиф қилган. Унинг принципи дастур асосида 
бошқариладиган автоматик равишда кетма-кет ишлаш ғоясидан иборат. Ҳозирда кўп русумли 
компьютерлар шу ғоя асосида ишлайди. Лекин кейинги пайтларда кўп процессорли компьютерлар, яъни бир 
вақтда дастурнинг бўлакларини кетма-кет эмас, параллел бажарадиган компьютерлар ҳам яратилганлигини 
эслатиб ўтиш жоиздир. Шундай қилиб, компьютер аввалдан тузилган дастур асосида ишлайди. Ўз 
навбатида дастур қўйилган масалани компьютерда ечиш учун қандайдир дастурлаш тилида ѐзилган 
буйруқлар (операторлар) кетма-кетлигидир. дастурлаш тилида тузилган дастурлар махсус таржимон
дастурлар ѐрдамида компьютер тилига ўтказилади. Компьютер тили 0 ва 1 лардан ташкил топган, маълум 
қоидалар асосида ѐзиладиган кетма-кетликлардан иборат. Джон Фон Нейман принципи бўйича автоматик 
равишда бажариладиган дастур аввал компьютернинг хотирасига киритилади (юкланади). Хотирада турган
дастур асосида дастурни ташкил этувчи ҳар бир оператор кетма-кет бажарилади.
Бошқарув қурилмаси деб аталувчи махсус қурилма ҳозир қандай оператор бажарилиши ва ундан 
кейин қайси оператор бажарилиши устидан назорат ўрнатади ва уни бажарилишини таъминлайди. Амал 
(арифметик-мантиқий) эса процессор деб аталувчи қурилмада бажарилади. Дастур ишлаш натижаси 
тўғридан-тўғри экранда ѐки ташқи қурилма (чоп қилувчи механизм, график чизувчи қурилма, видео 
қурилма ва бошқалар) деб аталувчи қурилмада кўрилиши мумкин. Одатда компьютер икки қисмдан: 
Hardware (компьютерни ташкил этувчилари - компьютернинг қаттиқ қисмлари) ва Software 
(компьютернинг дастурий таъминоти - компьютернинг юмшоқ қисмларидан) ташкил топган дейилади.