Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

14.12-rasm. Apparatning yustirovka shellari (a): 
1-yustirovka sheli mahkamlovchi xalqasi bilan; 2-kalibr; 3-yuqori aniqlikdagi kvarts va latun 
xalqalari; 4-kvarts kyuvetkasi 0,5, 1 va 2 mm chuqurligi bilan; 
5-tortsovoy kalit; 6-flyuorestsirovka ekrani; sinov uchun mo‘ljallangan 
metallografik namunalarning normal razmerlari (b,v).

---

173 
14.3. Ishni bajarish uchun kerak bo‘ladigan jihoz, asbob-uskuna, namuna va 
boshqa materiallar: 
Dron-2,0 (Dron-3,0, Dron-3M) rentgen (difraktometrlari) apparatlari, asboblar komplekti, 
halqalar, maxsus namunalar, plastilin va boshqa kerakli materiallar. 
14.4 Ishni bajarish tartibi: 
Rentgen apparatini ishga tushirishdan oldin uning barcha 
qismlarini dastlabki holatini to‘g‘ri o‘rnatilganligini tekshirish tavsiya etiladi: a-VNP-2-50-60M 
tok manbaida yuqori kuchlanishni beruvchi ruchkasi birinchi vaziyatda bo‘lishi kerak; b-rentgen 
trubkasi tokini sozlovchi ruchkalari chap tomonda bo‘lishi; v-avtomatik ravishda boshqaruvchi 
blokdagi «set» tumbleri va elektron hisoblash tizimidagi «set» tumbleri o‘chirilgan bo‘lishi 
kerak.
 
Rentgen apparatini ishga tushirish tartibi quyidagicha: 
1-birinchi navbatda apparatning sovitish tarmog‘iga suv beriladi. 
2-sovuq suv apparatni ishga tushirishdan 10-20 min oldin o‘chib qo‘yiladi. 
3-VNP-2-50-60M tok manbaidagi «set» knopkasi bosiladi va agar ogohlantiruvchi signal 
tovush paydo bo‘lsa, suv naporini ko‘paytirish kerak.Natijada signal tovushi va «voda» deb 
yozilgan lampochka o‘chadi. 
4-elektron hisoblash tizimi ishga tushiriladi. Buning uchun yon tomondagi «paketnik» 
buraladi va «set» tumbleri ulanadi. 
5-avtomatik ravishda boshqaruvchi BAU blokidagi «set» tumbleri yordamida ishga 
tushiriladi. 
6-VNP-2-50-60M tok manbaidagi «vkl» knopkasi bosilib, yuqori voltli tarmoq ishga 
tushiriladi. Kuchlanish va anod toki ruchkalar yordamida kerakli darajaga yetkaziladi.
7-goniometrdan «pristavka», «set», «diagramma» deb yozilgan knopkalar bosilib, 
difraktsiya tasvirini qayd qilish boshlanadi. 
8-rentgen apparati to‘liq ishga tushiriladi va sinov o‘tkaziladi. 
Rentgen apparatini o‘chirish tartibi. 
1.
Yuqori voltli kuchlanish asta-sekin orqaga qaytarilib dastlabki «0» holatiga keltiriladi. 
2.
Kichik voltli kuchlanish ham asta-sekin orqaga qaytarilib, dastlabki «0» holatiga 
keltiriladi. 
3.
Apparatning «stop» knopkasi bosiladi. 
4.
Birlamchi va ikkilamchi tarmoqlar birin-ketin uchraydi. 
5.
Rentgen apparatni to‘liq o‘chirilgandan keyin trubkani sovutish uchun oqar suv 20-30 
min davomida oqib turadi va keyin o‘chiriladi. 
6.
Rentgen apparatda ishlovchi shaxslardan tashqari, shu xonaga begonalarning kirishi 
qat'iyan man etiladi.