Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

14.7-rasm. Dron - 2,0 rentgen apparatining sovutish sxemasi: 
1-mahkamlagich (8-dona); 2-ushlagich 40U87; 3-shtutser (2 dona); 
4-VIP-2-50-60M (1 dona); 5-rentgen trubkasi (1-dona); 
6-trubka 1st.8 (1,25 DavST 5496-97 (2 dona); 7-mahkamlagich (4 dona). 
Apparatning o‘rta qismida og‘ir siluminli quyma 14.8–rasm ichiga detallar va namuna 
stoli aylanish mexanizmi kiritilgan, hamda pribor-ning asosiy elektrik va optik qismlari 
joylashtirilgan. 
14.8-rasm. Apparatning og‘ir siluminli quyma tizimi: 
1-ushlagich; 2-vint ushlagichi; 3-detektor kronshteyni; 4-ushlagich; 5-baraban; 
6-maxovik; 7-korpus; 8-korpus tagi; 9-uchta sharli opora; 10-pribor tenglashtirgichi;11-
ushlagich; 12-shkalasi; 13-mikrometrik vint; 14-stol; 15-monoxromator kristali; 16-
monoxromator sheli; 17-detektor ushlagichi; 18-elektro dvigatel; 
19-reduktor; 20-qizil signal lampasi; 21-maxovik; 22-regulirovka vinti; 
23-shellar; 24-mikrometrik vint; 25-jadval. 
Rentgen apparatining GP-2 pristavkasida 14.9–rasm remen shkivlarga uzatiladi va 
pristavkani ishga tushiradi.
14.9-rasm. GP-3 goniometr pristavkasi: 

---

172 
1-shkiv aylanmasi; 2,3- oq o‘qlari; 4,5-kichkina aylanma shkivlar; 6-remen 
uzatmasi; 7-sonlar shkalasi; 8-aylantiruvchi os; 9-mahkamlovchi halqa. 
Apparatning kollimator yustirovkasida asosiy uchta vint mavjuddir. Vintlar 
rentgenokollimator shellarini vertikal va gorizontal tomonlarga aylantiradi (14.10–rasm). 
14.10-rasm. Rentgenokollimatorning vertikal va gorizontal ko‘rinishi: 
1-kollimator trubkasi; 2,3,4-vintlar; 5-hel vinti; 
6-1,2 va 4 mm kenglikdagi gorizontal sheli. 
Ko‘rish masofa trubkasi monokristallari va ularni chetki burchaklarini markazga olish 
uchun qo‘llaniladi va u teleskopik sistemadan iborat bo‘ladi (14.11–rasm).
14.11-rasm. Apparatning teleskopik sistemasining ko‘rish trubkasi: 
1-teleskop sistemasining kollimator qismi; 2-ko‘rish trubkasi; 3-yustirovka vinti; 
4-maxsus yo‘naltirgich; 5-mahkamlovchi ushlagich; 6-linzalar. 
Apparatning yustirovka shellari har xil halqalar bilan alohida mahkamlanadi (14.12–
rasm, a). Pribor shellarini simmetriyasini to‘g‘ri joylashishi uchun namunalar (14.12–rasm, b, c) 
stolini 180

aylantirish kerak bo‘ladi. Shellar yustirovkasi mikrometrik vintlar yordamida 
bajariladi. Kalibr bilan yustirovka shelini almashtirish, bajarilayotgan ishlarni o‘zgarishiga 
bog‘liq bo‘ladi. 
a) b) v)