«materialshunoslik»

 
sepilib turiladi. alyuminiy 
oksidi mayda donali poroshok ko'rinishida surtiladi. Reaktiv eritmasi
 
ta'sir 

---

8 
ettirilmagan
 
mikroshlifni yaltiratishdan keyin mikroskopda qaralsa, ok tekislikda 
ayrim qora dog'lar kulrang nuqtalar va chiziqlar ko'rinadi. Bu dog' va chiziqlar turli 
xildagi metalmas qo'shimclialar (oksidlar, sulfatlar, grafit, shlaklar) va yaltiratish 
davomida yo'qolmagan nolckisliklardir (cluiqurlik, mikro yoriqlar, ishlov berish 
izlari). 
Metalning mikrostrukturasining ko'rinishi uchun na'munaga reaktivlar ta'sir 
ettiriladi. Reaktiv ta'sir ettirishdan oldin na'nninaning yuzasi spirt bilan yuviladi, 
keyin mikrostrukturaning ko'rinishi uchun kcrak bo'lgan vaqlda rcaktivga 
topshiriladi. Reaktiv tuzilishi va ximyaviy tarkibi bilan farq qiladigan na'muna 
yuzasidan donalar va chegaralarga , fazalar va struktura tashkil etuvchilarga turlicha 
ta'sir
 
qiladi. Natijada strukturaga
 
yorug'lik nuri tushganda turlicha akslanadi. Ko'p 
tasirlangan elementlar mikroskop ostida qora, kam ta'sirlanganlari esa oq ko'rinadi. 
Bir fazali metallarda donalar
 
har xil kristalografik yo'nalishga ega, shuning uchun 
mikroshlif yuzasi har xil ta'sirlanadigan bir-biriga qiya joylashgan kristalografik 
tekislikliklardan iborat. 
Ko'p fazali qotishmalarda ta'sirlanish darajasi turlicha. Ayniqsa, metall donalariga 
nisbatan ko'proq turli aralashmalarga ega bo'lgan dona chegaralari intensiv 
ta'sirlanadi. 
Temir-uglerodli qotishmalarni reaktiv ta'sir ettirish ko'pincha azot kislotasining etil 
spirtidagi 4- 5 foizli eritmasidan foydalaniladi. 
I. I .Ishni bajarishdan maqsad. 
1.2. Makro va mikroshliflar tayyorlashni o'rganish. 
1.3.Ishni baiarish tartibi. 
1.
Gruppadan xar ikki talaba makro va mikro shliflar tayyorlash uchun ikkitadan na'muna 
oladi. 
2.
Na'munani silliqlash qattiq to'g'ri tekislikda va jilvirlash qog'ozining kerakli nomerlari 
mavjud bulg'anish joyida amalga oshiriladi. 
3.
Silliqlash tugatilgandan keyin talaba shlifni tozalab yuvadi, makroshlifga reaktiv ta'sir 
ettiradi, mikroshlifni jilvirlash stanogida yaltiratadi. 
4.Tayyorlangan shlillar rcaktiv ta'sir ettiriladi. Makroshlif sulfid kislotasining 10-15 foizli suvdagi 
ikkilangan mis ammiak tuzi aralashmasi bilan ta'sirlantiriladi. Mikroshlif azot kislotasinng etil 
spirtidagi 4-5 foizli eritmasida ta'sirlantiriladi. Ta'sirlanish vaqti 1-6 sekund. 
5.Reaktiv ta'sir ettirilgandan keyin shliflar suvda yuviladi va filtr qog’ozi bilan quritiladi. 
1.3 Hisobotni yozish tartibi.

---

9 
Makro va mikroshliilar tayyorlash tartibi yoziladi. 1.4. Mustaqil 
tayyorlanish uchun savollar 
1.
Makroshliflar qanday tayyorlanadi ? 
2.
Mikroshliflar qanday tayyorlanadi ? 
3.
Jilvirash uchun obraziv materiallar qanday markalanadi ? 
4.
Nima uchun shliflarga reaktiv eritmalar ta'sir ettiriladi ?