«materialshunoslik»

 
Metall va qotishmalarning qattiqligini elastik qaytish usulida aniqlash.
Metall va qotishmalarni bu usul bilan sinashda ularning qattiqligi vertikal nay ichida 
ma'lum balandlikdan erkin tushuvchi urgichning namunaga urilib, so’ngra qaytish 
balandligiga qarab aniqlanadi. Metall va qotishmalarning qattiqligini elastik qaytish 
usulida aniqlash uchun ishlatiladigan priborlar skleroskop deb ataladi va ikki xil 
bo’ladi. Ulardan biri urgichi pnevmatik moslama yordami bilan ko’tariladigan pribor 
bo’lsa (1.3 rasm, 
a
), ikkinchisi mexanikaviy moslama yordamida ko’tariladigan 
pribordir. Bunday priborlar 1.3 rasm, 
b
da tasvirlangan. 
Urgichning qaytish balandligi 
C
tipidagi priborda darajalarga bo’lingan shisha 
naydan qarash yo’li bilan, 
D
tipidagi pribor esa indikator strelkasining oqishiga qarab 
aniqlanadi. Indikatorning shkalasida 140 ta bo’linma bo’ladi. 

---

5 
1.3 rasm. Metallarning qattiqligini elastik qaytish usulida aniqlash asboblari: 
 a

C tipidagi asbob; b

 D tipidagi asbob. 
Bu priborlar urgichning sinalayotgan detalga urilib, so’ngra qaytgandagi 
balandligi shu detal materialining qattiqligini bildiradi. Detal materiali qancha qattiq 
bo’lsa, unga urilgan urilgich qaytganda shuncha baland ko’tariladi. 
Bu priborlar ixcham bo’lgani uchun ulardan laboratoriyalardagina emas, balki 
laboratoriyalardan tashqarida, masalan, konstruksiyalarnnig o’zida, yirik detallarning 
qattiqligini aniqlashda va boshqalarda ham foydalanish mumkin. Skleroskopning 
afzalligi yana shundaki, sinash vaqtida detallar sirtida hech qanday iz qolmaydi. 
 
Metall va qotishmalarning qattiqligini zarb ta'sirida shar botirish usuli bilan