|
3. Ta’limnin’ jan’alanıwı.
O’zbekistan Respublikası g’a’rezsizlikke eriskennen keyin mektep ta’limine ju’da’ u’lken itibar berildi.Atap aytqanda 1997 jılı 29 avgust ku’ni O’zbekistan Oliy Ma’jilisinin’ IX sessiyasında ta’lim haqqındag’ı nızamg’a tiykarlang’an kadrlar tayarlaw milliy bag’darlaması qabıl etildi. Bul qabıl etilgen nızam boyınsha u’zliksiz ta’lim sistemasının’ xızmeti Ma’mleketlik ta’lim standartları tiykarında, o’zinin’ ishine to’mendegi ta’lim tu’rlerin aladı. Mektepke shekemgi ta’lim, baslang’ısh ta’lim, ulıwma orta ta’lim, orta arnawlı ka’sip-o’ner ta’limi, joqarı ta’lim, joqarı oqıw orınlarınan keyingi ta’lim, kadrlardın’ bilimin jetilistiriw ha’m olardı qayta tayarlaw, mektepten tısqarı ta’lim. Kadrlar tayarlaw milliy modelinin’ o’zine ta’n qa’siyeti g’a’rezsiz tu’rdegi tog’ız jıllıq ulıwma orta ta’lim ha’mde u’sh jıllıq orta arnawlı ka’sip-o’ner ta’limin engiziwden ibarat. Bul bolsa ulıwma ta’lim bag’darlamalarınan orta arnawlı, ka’sip-o’ner ta’lim bag’darlamalarına izshil o’tiwdi ta’miyinleydi. Ulıwma ta’lim bag’darlamaları: mektepke shekemgi ta’lim, baslawısh ta’lim (I-IV klasslar), ulıwma orta ta’lim (V-IX klasslar), orta arnawlı ha’m ka’sip-o’ner ta’limlerin qamrab aladı. Mektepke shekemgi ta’limde bala salamat ha’r ta’repleme kamal tawıp qaliplesiwi ta’miyinlenedi, onda oqıwg’a umtılıw qızıg’ıwshılıg’ın oyatadı, onı u’zliksiz bilim alıwg’a tayarlaydı. Mektepke shekemgi ta’limde bala altı jasqa jetkenshe ma’mleket ha’m ma’mleketlik emes balalar mekemesinde ha’mde shan’araqta a’melge asırıladı. Ulıwma orta ta’lim I-IX klasslarda oqıwınan ibarat bolg’an ma’jburiy ta’lim. Ta’limnin’ bul tu’ri baslawısh klasslardı (I-IV klasslar) qamtıp aladı ha’mde oqıwshılardın’ pikirlewleri boyınsha u’zliksiz bilim alıwların, oqıw –ilimiy ha’m ulıwmama’deniy bilimlerdi, milliy ulıwmaxalıqlıq qa’diriyatlarg’a tiykarlang’an ma’na’wiy-a’depikramlı a’detlerdi, miynet ko’nlikpelerin, ha’mde ka’sip tan’lawdı qa’liplestiredi.Ulıwma orta ta’lim tamamlang’annan keyin ta’lim pa’nleri ha’m olar boyınsha alıng’an bahalar ko’rsetilgen ha’mde ma’mleket ta’repinen tastıyıqlang’an attestat beriledi. Orta arnawlı ka’sip-o’ner ta’limi ulıwma orta ta’lim tiykarında oqıw mu’ddeti u’sh jıl bolg’an ma’jburiy u’zliksiz ta’lim sistemasının’ tu’ri. Orta arnawlı ka’sip-o’ner ta’limi bag’darı akademiyalıq litsey yamasa ka’sip-o’ner kolleji oqıwshıları ta’repinen ıqtiyarıy tan’lanadı. Akademiyalıq litsey ma’mleket ta’lim standartına muwapıq orta arnawlı bilim beredi. Oqıwshılardın’ imkaniyatları ha’m qızıg’ıwshılıqların esapqa alıp olardın’ qızıqqan pa’nleri boyınsha teren’nen bilim beriw arqalı ka’sipke bag’darlang’an bilim alıwın ta’miyinleydi. Ka’sip-o’ner kolleji tiyisli ma’mleketlik ta’lim standartları da’rejesinde orta arnawlı ka’sip-o’ner ta’limin beredi, bunda oqıwshılardın’ ka’sip-o’nerge qızıg’ıwshılıg’ı, bilim ha’m ko’nlikpelerdi teren’ rawajlandırıw,tan’lap alıng’an ka’sip-o’ner boyınsha bir yamasa birneshe qa’niygelikti iyelew imkaniyatın beredi.Joqarı ta’lim orta arnawlı ka’sip-o’ner ta’limi negizine tiykarlanadı ha’mde eki basqıshqa iye.
1. Bakalavriat - qa’niygelikler bag’darı boyınsha fundamentalha’m a’meliy bilim beretug’ın, ta’lim mu’ddeti keminde to’rt jıl bolg’an tayanısh oqıw ta’limi. Bakalavrlıq tamam bolg’annan keyin pitkeriwshilerge ma’mleketlik attestatsiyası juwmag’ı boyınsha«bakalavr» da’rejesi beriledi. Magistratura- anıq qa’niygelik boyınsha fundamental ha’m a’meliy bilim beretug’ın bakalavriat negizindegi ta’lim mu’ddeti keminde eki jıl bolg’an joqarı ta’lim. Magistr da’rejesin beretug’ın ma’mleketlik qa’niyge attestatsiyası magistrlik bag’darlamasının’ juwmag’ı menen magistrlarg’a ma’mleket ta’repinen tastıyıqlang’an,ka’sip-o’ner xızmeti menen shug’ıllanıwg’a huqıq beretug’ın diplom beredi. Joqarı oqıw orınlarınan keyingi ta’limdi joqarı oqıw orınlarında, ilimiy izertlew institutlarında, doktarantura, o’z betinshe ilim izertlewshi ko’rinisindegi basqıshlar tiykarında dawam ettiriw mu’mkin. Joqarı oqıw ornınan keyingi ta’lim basqıshları dissertatsiya jaqlaw menen tamalanadı.
Juwmaqlawshı ma’mleketlik attestatsiya na’tiyjesi boyınsha pa’n doktorı ilimiy da’rejesi berilip, ma’mleket ta’repinen tastıyıqlang’an diplom beriledi. Kadrlar bilimin jetilistiriw ha’m qayta tayarlaw qa’niygelerinin’ ka’siplik bilimleri ha’m ko’nlikpelerin jan’alaw ha’mde teren’lestiriwge qaratılg’an. Kadrlar bilimin jetilistiriw ha’m qayta tayarlaw ta’lim mekemelerindegi oqıw na’tiyjeleri boyınsha ma’mleket ta’repinen tastıyıqlang’an guwalıqlar ha’m sertipikatlar tapsırıladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
