“Matematika tarixidan lavhalar” rubrikasi ostida beriladigan materiallar

Ba’zi qiziqarli masalalar
1. Yettita olmani oltita bolaga hech bir olmani olti yoki undan o’rtiq bo’lakka bolmasdan qanday qilib teng bo’lib berish mumkin? (Javob: 3 ta olmaning har birini teng ikki bo’lakka, 4 olmaning har birini esa uch bo’lakka bo’lamiz. Har bir bolaga bittadan yarimta va 2 tadan olma berib chiqamiz).
2. G’isht ikki kilogram va o’z og’irligining yarmiga teng bo’lsa, u necha kilogram? (Javob: 4 kilogramm)
3. Qurt birinchi kuni daraxt bo’ylab 5 metr balandga chiqadi, 4 metr pastga tushadi. Ikkinchi kuni ham 5 metr tartibda harakat qilsa, 10 metrlik daraxt tepadsiga nechanchi kuni chiqadi? (Javob: oltinchi kuni)
4. Bir qavatdan ikkinchi qavatga chiqish uchun 5 metr uzunlikdagi zinani yurib o’tish kerak. Agar beshinchi qavatga chiqmoqchi bo’lsak , necha metr yo’l yurish kerak? (Javob: 20 metr)
5. Telegraf ustunlarining oralig’i 50 metr. Bir – biridan 500 metr masofada bo’lgan ikki joyga sim tortmoqchi bo’lsak, nechta ustun kerak bo’ladi? (Javob:11ta)
6. Uzunligi 36 metr bo’lgan chitin sotuvchi har qaysi xaridorga 3 metrdan sotdi. Sotuvchi necha marta kesgan? (Javob: 11 marta)
7. Buvim tug’ilgan kunini har safar bayram qiladi. Agar u 1972 yili tug’ilgan kunini 17 marta bayram qilgan bo’lsa, buvim nechanchi yili va qaysi chisloda tug’ilgan? (Javob: 1904 yili 29 fevralda tug’ilgan)
8. Gulnora otasidan vaqtni so’ragan edi, otasi: “Sutka tamom bo’lishigacha o’tgan qismining beshdan biri qoldi, o’zing hisobla” – dedi. Soat necha bo’lgan? (Javob: kech soat 8.)
9. 579 ni 1001 ga eng qisqa yo’l bilan ko’paytiring. (Javob:579579)
10. 9432 soni 36 ga bo’linadimi? (Javob: bo’linadi, chunki bu son 4 va 9 ga bo’linadi)
11. ko’paytma 72 ga bo’linadimi? (Javob: bo’linadi, chunki ko’paytuvchilardan biri 9 ga, ikkinchisi 8 ga bo’linadi)
12. Qachon ko’paytma ko’paytiruvchilardan kichik bo’ladi? (Javob:ko’paytuvchilar to’g’ri kasr bo’lganda)
13. Ikki sonning ko’paytmasi 18 bo’ldi. Shu sonlarning kattasini kichigiga bo’lganda ham 18 chiqdi. Shu sonlarni toping. (Javob: 1 va 18)
14. Ikki sonning yig’indisi ularning ayirmasiga teng bo’lishi mumkinmi? (Javob: mumkin, buning uchun ularning bittasi nolga teng bo’lishi kerak)
15. 100 ning bir yarimta uchdan biri qanday songa teng? (Javob:50, chunki 100 ning .)
16. 50 ni yarimga bo’lsak, necha chiqadi? (Yechilishi: 50: )
17. Ilmiy ekspeditsiya a’zolaridan bittasi bunday hikoya qiladi: “Bir vaqt biz palatkalarimizni shunday o’ringa joylashtirdikki, men ishimni tamomlab, palatkadan to’g’ri janubga qarab ketdim. 5 km yurganimdan keyin apparatlarni to’g’rilab, sharqqa qarab yana 5 km yurdim, undan keyin shimolga qarab 5 km yurgan edim, dastlabki joyimga chiqib qoldim”. Shu gap to’g’rimi? (Javob: Palatka aniq shimoliy qutbda joylashgan bo’lsa, to’g’ri bo’ladi)
18. Samolyot Liningrad aeroportidan chiqib, aniq marshrut bo’yicha shimolga qarab 1000 km, sharqqa qarab 1000 km, yana janubga qarab 1000, keyin g’arbga qarab yana 1000 km uchgan bo’lsa, samolyot qayerda bo’ladi? Dastlabki chiqqan aeroportda bo’ladimi? (Javob: dastlabki chiqqan aeroportiga yetmaydi, chunki samolyot yer shari boy’lab, sferik trapetsiya bo’yicha uchadi).