“Matematika tarixidan lavhalar” rubrikasi ostida beriladigan materiallar

Arifmetikaga doir yozma viktorinalar uchun savol va masalalar
1. Shunday ikki sonni topingki, ularning ko’paytmasi 28 bo’lib, kattasini kichigiga bo’lganda ham 28 chiqsin. (Javob: 28 va 1).
2. Uchta ot qo’shilgan arava soatiga 16 km yo’l bosdi. Har qaysi otning yurish tezligini toping. (Javob: 16km/soat)
3. 1 dan 60 gacha sonlar ichida 5 raqami necha marta uchraydi? (Javob: 16)
4. To’rtta besh raqami va arifmetik ishoralar yordamida 100 hosil qiling. (Javob: ikkita yechim mavjud. 1). (5+5)(5+5); 2) (5 5-5) 5 );
5. Tarozining bir pallasiga bir butun g’isht, ikkinchi pallasiga esa xuddi g’ishtning yarmisi va 1 kg li tosh qo’yilib, tarozi muvozanatlashtirilgan. Bitta g’ishtining og’irligi qancha? (Javob: 2 kg)
6. Uchta o’nlikni ikkita o’nlikka ko’paytirsak, necha o’nlik hosil bo’ladi? (Javob: 60 o’nlik)
7. 1, 2, 3, 4, 5 raqamlar orasiga arifmetik amallar ishoralarini shunday qo’yingki, natijada 100 bo’lsin. (Javob: 1) 2)
8. Ikkita beshlik va arifmetik belgi yordamida ga teng sonni yozing (Javob: 5,5)
9. Maxraji bir xonali bo’lgan shunday son yozingki, u dan katta, lekin, dan kichik bo’lsin. (Javob: )
10. O’nta ko’paytiruvchining ko’paytmasi qanday raqam bilan tugaydi? (Javob: 5)
11. 78 ni 87 ga ko’paytirib, 6846 hosil qilindi, natija tog’rimi? (Javob: noto’g’ri, chunki 78 ham, 87 ham 3 ga bo’linadi. Demak, ularning ko’paytmasi 9 ga bo’linishi kerak. 6846 esa 9 ga bo’linmaydi.)
12. va kasrlarning qaysinisi kichik? (Javob: ; chunki, = ; demak, < ).
13. Hisoblang: 99 – 97 + 95 – 93 +….+3–1. (Javob: 50, chunki 1 dan 99 gacha toq sonlar soni 50 ta bolib, har qaysi ayirma 99 – 97, 95 – 93 va hokazo 2 teng. Bunday ayirmalar soni 25 ta).
14. Berilgan 60 sonini shunday ikki bo’lakka bo’lingki, uning bir bo’lagi ikkinchisining 50% ini tashkil qilsin. (Javob:20 va 40).
15. 20 sonining o’ng va chap tomoniga shunday raqam qo’yingki, hosil bo’lgan son 72 ga bo’linsin. (Javob: 7200 va 8208; chunki 72 ga bo’linishi uchun u 8 va 9 ga bo’linishi kerak).
16. Ikki xonali sonning raqamlar yig’indisi 17 ga teng. Agar u sonning raqamlari o’rnini almashtirsak, son 9 ta ortadi. Shu sonni toping. (Javob: 89)
17. Ketma – ket to’rtta natural sonning yig’indisi tub son bo’lishi mumkinmi? (Javob: yo’q, chunki ketma-ket to’rtta natural sondan hamma vaqt ikkitasi juft, ikkitasi toq bo’ladi. Ularning yig’indisi esa juft bo’ladi. )