Matematika oqíTÍw metodikasí

 
IV.Dápter menen islew 
Klasta islewde sabaqlıq penen bir qatarda baspa tiykarlı dápter 
tiykarǵı qollanba esaplanadı. Dápterde berilgen shınıǵıwlar sabaqlıq 
materialınıń quramın tolıqtıradı. Mazmunına qaraǵanda ol sabaqlıq 
penen úzliksiz baylanısqan, hár bir sabaqtıń konkret wazıypalarına 
erisiwge járdem beredi hám sonıń menen bir waqıtta, oqıwshı 
aktivligine úlesin qosadı, bunda ol oqıwshıǵa súwret salıw, shala 
islengen súwretti sızıp tamamlaw, boyaw, sızıqlar menen birlestiriw, 
oraw hám sol sıyaqlılar imkaniyatın beredi. Bul bala qolın сifrlardı
jaqsı jazıwǵa tayarlıq bolıp xızmet etedi.
Sonı aytıp ketiwimiz kerek, 6 jaslı balalar qollarınıń mayda 
bulshıq etleri 7 jaslı balalarǵa qaraǵanda bosıraq rawajlanǵan, 
háreket koordinaсiyaları dárejesi pásirek. Bul ózgesheliklerdi 
144

---

balalardı jazıwǵa úywretiw hám basqa matematikalıq jazıwlardı 
orınlawǵa úywretiwde esapqa almasaq bolmaydı. Mine, usılardı 
esapqa alıp, baspa tiykarlı dápterlerde shaqmaqlar úlkenirek etip 
sızılǵan, bul dápterler shaqmaqları qádimgi oqıwshılar dápterlerine
qaraǵanda 1,5 ese úlken (7x7mm). Dápterde сifrlardı jazıwǵa uzaq 
waqıt tayarlıq kóriw jumısı názerde tutılǵan, balalar aldın 
súwretlerdi boyap, belgilengen kontur menen orap shıǵıwdı 
úyrenedi. Sonnan keyin shaqmaqlı qaǵazda islewge tayarlıq 
baslanadı, tekstti, baǵananı ajıratıwǵa járdem beriwshi shınıǵıwlar 
beriledi, punktir menen belgilew sızıqların, jiyeklerin, jazıw úlgilerin 
orap shıǵıwǵa baylanıslı kóp sandaǵı, shınıǵıwlar berilgen. Sonday 
tayarlıqtan keyin ǵana сifrlardı ózbetinshe jazıw kiritiledi, soń 
mısallar hám máseleler sheshimleriniń jazıwları da kiritiledi. 
Hár qashan da dápterde gezektegi tapsırmanı orınlawdan aldın 
balalar onı qalay orınlawı kerekligin álbette kórsetiw kerek (neden 
baslaw kerek, qaysı baǵdarda háreket etiw kerek, anaw yamasa 
mınaw figura yamasa сifrdı orawda qálemdi úziw kerek yamasa 
kerek emesligin hám sol sıyaqlılar). Bulardıń barlıǵın taxtada 
kórsetiw kerek, sonnan keyin oqıwshılar oqıtıwshı túsindirgenin 
tákirarlaydı, qollarına qálem (ruchka) alıp, óz dápterlerine orınlawı 
kerek bolatuǵın háreket baǵdarların «hawada» kórsetedi, sonnan 
keyin ǵana ózbetinshe jumısqa kirisedi. 
Dápterdiń bir betinde tiykarınan 3 sabaqqa material berilgen, 
yaǵnıy sabaqlıqtıń úsh beti boyınsha islewge sáykes keledi 
(nomerleri dápter betiniń oń joqarǵı múyeshine keltirilgen). 
Dápterde jaylastırılǵan hám anıq sabaqqa arnalǵan materialdı 
oqıwshılar menen tolıq orınlaw kerek. 
Dápterde ózbetinshe jumıslar menen bir qatarda ádette, hár bir 
shınıǵıwlarda hár qıylı didaktikalıq materiallar menen orınlanatuǵın 
ámeliy jumıslar óz ornın tabıwı kerek. 
Predmetler plastmassadan qılınǵan kishkene oyınshıqlar: 
geshirler, qıyarlar, almalar hám taǵı basqalar jıyındısı, hár qıylı 
ólshemli hám reńli geometriyalıq kórinisler (dóńgelekler, 
úshmúyeshlikler, kvadratlar) sanaw shópleri hám basqa didaktikalıq 
materiallar bolıwı múmkin. Bul didaktikalıq materiallardan 
paydalanıw metodikası haqqında kurstıń tiykarǵı máselelerin 
qarawda anıq sóz etiledi. Sabaqqa tayarlanıwda oqıtıwshı bunday 
145

---

shınıǵıwlar sanın anıqlawda matematika sabaǵı birinshi klasta waqıt 
boyınsha shamalap 3 teń basqıshqa bóliniwin esapqa alıwı kerek: 
hár qıylı didaktikalıq materiallar menen ámeldi islew shamalap 10 
minut, sabaqlıq boyınsha islew shamalap 10 minut hám dápter 
boyınsha islewde shamalap 10 minut. Zárúr bolsa sabaqta bir 
yamasa eki fizminutlar ótkeriledi.