Matematika oqíTÍw metodikasí

2. Matematikadan sabaq túrleri 
Baslawısh klaslarda matematikadan tómendegi sabaq túrlerin 
kórsetiw múmkin. 
1)
Oqıwshılardı jańa túsinikler menen tanıstırıw, jańa bilim 
hám kónlikpelerdi payda etiw sabaqları. Bul sabaqlarda esaplaw, 
grafikalıq yamasa másele sheshiw bilimleri payda etiledi. 
2)
Hár túrli shınıǵıwlar járdeminde jańa bilim, tájiriybe, 
kónlikpelerdi bekkemlew sabaqları. 
3)
Ótilgenlerdi 
tákirarlaw, 
ulıwmalastırıw 
hám 
sistemalastırıw sabaqları.
4)
Keyingi jumısta qátelerdiń aldın alıw maqsetinde bilim, 
tájiriybe hám kónlikpelerdi tekseriw sabaqları. Hár bir matematika 
sabaǵında hár túrli didaktikalıq maqsetler ámelge asırılıwı múmkin: 
úy jumısın tekseriw, sabaqtıń hám temanıń maqsetin bayan etiw, 
aldın ótilgenlerdi tákirarlaw yamasa balalardıń turmıs tájiriybesin 
eske túsiriw jolı menen oqıwshılardı jańa materialdı ózlestiriwge 
tayarlaw, awızeki esaplaw ushın arnawlı shınıǵıwlar, jańa materialdı 
úyreniw (sabaqtıń tiykarǵı bólimi), balalardıń topar jumısı sıpatında 
1-ózlestirilgen bilim hám kónlikpelerdi bekkemlew, úyrenilgen 
bilimlerdi esaplaw, shınıǵıw, bilim hám tájiriybelerdi qollanıw 
(sabaqtıń tiykarǵı bólimi), oqıwshılardıń ózbetinshe jumısları hám 
onı tekseriw, aldın ózlestirilgen materiallardı tákirarlaw, úyge 
tapsırma beriw, sabaqtı juwmaqlaw. 
Sabaqtıń tiykarǵı struktura bólimlerin hár túrli metodlar menen 
birge alıp barıw múmkin. 
Oqıtıwshı sabaq rejesin dúziwde tómendegilerdi itibarǵa alıwı 
kerek. Sol sabaq qanday bólimlerden ibarat bolıwı, olardı qanday 
izbe-izlikte jaylastırıw, olar ortasında oqıw materialın qalay 
bólistiriw, bul bólimler bir-birine qanday baylanısta, olar sabaqtıń 
tiykarǵı didaktikalıq maqsetin ámelge asırıwda jeterli shamada 
járdem bere ala ma hám t. b. 
Baslawısh klasta matematika sabaǵınıń hár bir bólimin ulıwma 
didaktikalıq máselelerdi orınlawǵa qaratılıwı kerek. Sabaqtıń 
26

---

bólimleri tiykarǵı didaktikalıq maqsetke qarap ózara baylanısqan 
bolıwı kerek. Óz aldına sabaq túrleriniń múmkin bolǵan 
strukturaların qarap shıǵamız. 
Mısalı: oqıwshılardı jańa túsinikler menen tanıstırıw, jańa bilim 
hám kónlikpelerdi payda etiw sabaqları. 
Sabaqtıń barısı. Sabaqtı maqsetke muwapıq sonday baslaw 
kerek, hámme oqıwshılardı jumısqa, oqıw wazıypaların aktiv 
orınlawǵa dárhal tartatuǵın bolsın. Sol maqsette onsha úlken 
bolmaǵan ózbetinshe jumıslardı kartochkalarǵa jazıp barıw kerek, 
bul oqıwshılardan másele shártin jazbastan esaplaw nátiyjelerin ǵana 
jazıwdı talap etedi. Bunday ózbetinshe jumıslar oqıwshılardı jańa 
materialdı ózlestiriwge tayarlaydı. 
Sabaqtıń birinshi bóliminde eger úy tapsırması mazmunı jaǵınan 
jańa materialǵa baylanıslı bolsa, onı tekseriw de múmkin. Eger úy 
tapsırması taza temaǵa baylanıslı bolmasa, taza temanı ótiwde 
oqıwshılar onı qollanbasa, ol jaǵdayda bilimlerdi bayan etiw 
sabaǵında úy wazıypasın tekseriw shárt emes. Solay etip, sabaqtıń 
birinshi bólimi oqıwshılardıń aktivligin hám dıqqatın asırıwǵa 
qaratılıwı kerek, bul basqıshta onsha kóp waqıt sarplanbawı kerek. 
Oqıwshılar dıqqatın asırıw usıllarınan jáne biri sabaqtıń teması 
hám maqsetin anıq túsinikli bayan etiw. Bunda, álbette, 
oqıwshılardıń qızıǵıwshılıǵın arttırıw hám mashqalalı jaǵday jaratıw 
kerek. Mısalı: oqıwshılar tek esaplawdıń awızeki usılı menen tanıs 
bolsa, olarǵa eki, úsh xanalı sanlardı qosıw tapsırılsa, onda ózleriniń 
artıqsha bilim tájiriybelerin qollanadı. 
Oqıwshılar belgili qıyınshılıqlardan ótedi. Solay etip, aldınnan 
úyrenilgen esaplaw proсesleri menen bul mısaldı orınlaw qıyın 
emesligine isenim payda etedi. Jańa awızeki usıldı ózlestiriw kerek. 
Sabaq áne sol usılǵa baǵıshlanǵan boladı. 
Ekinshi jaǵdayda sabaq oqıwshılar menen qısqasha gúrrińlesiw 
menen alıp barılıwı múmkin. Bunday sabaqtan eger oqıwshılar bir 
xanalı sanlardı kóbeytiwdi túsindiriwde paydalanıw múmkin. 
Jańa oqıw materialın oqıwshılardıń aktiv ózlestiriwine tayarlaw 
maqsetinde aldın ózlestirilgen materiallar tákirarlanadı, tákirarlaw 
xarekterindegi materiallar kóbinese awızeki esaplaw arqalı 
orınlanadı. 
27

---

Sonday-aq, taza materialdı ózlestiriwge qaratılǵan mısal hám 
máselelerdi ózbetinshe sheshiwde múmkin. 
Sabaqtıń ekinshi bóliminde taza matematikalıq túsinik beriledi 
yamasa arifmetikalıq mısallardıń jańa túri sheshiledi. Bul 
oqıwshılardıń bayanı yamasa gúrrińi arqalı alıp barıladı. Ayırım 
waqıtları oqıwshı bunı ózinshe tańlap alıwdı da usınadı. Mısalı, aldın 
ótilgen temaǵa baylanıslı másele yamasa mısal sheshiw maqset etip 
alınǵan bolsa, ol jaǵdayda mısallardı oqıwshılar bekkemlew, 
ózbetinshe sheshiw arqalı ózleriniń bilim hám tájiriybelerin asırıwı 
múmkin. 
Jańa materialdı bekkemlew. Bul basqıshta oqıwshılarǵa keltirip 
shıǵarılǵan jaǵdayda, juwmaq, pikirlerdi eske alıw, onnan keyin 
bekkemlew xarakterindegi wazıypa beriw kerek. Bul wazıypanı 
orınlaw járdeminde taza bilim bekkemlenedi hám birinshi ret 
ámeliyatqa engiziledi. Birinshi wazıypalar ádette topar kórinisinde 
orınlanadı. 
Ayırım 
waqıtları 
mısal-máseleler 
ózlerinshe 
orınlanǵannan keyin, oqıwshılardan birewi taxtaǵa shıǵıp sol 
qaǵıydanıń durıslıǵın mısal, másele sheshiw arqalı kórsetip beredi. 
Oqıw materialınıń quramalılıǵına qarap hár qanday basqıshta 
da eń nátiyjeli jol tutıw kerek.