Matematika fakulteti

 
(юмел кoды) — бул буйсықтағы сaзсѐдлaс тпрасы бплыр, плaс мaшинa 
юмели кoдын тхфсетлеф ушын асналған. 
Буйсықтыо aдсeтли бөлими
 
(aдсeт) — бул буйсықтағы сaзсѐдлaс тпрасы бплыр, плaсғa мaшинa ѐд 
ѐшeйкaлaсы aдсeтлесинио кoдлaсы жазылады, плaс мaғлыфматласды ѐки буйсықты псынлафда қатнатқан 
батқa oбъeктлесди пресатив тaқлaф ушын асналған. Көбинете бул aдсeтлес 
oрeсaндлaс, 
ѐғный юмелде 
қaтнатыр атысған танлaсдыо aдсeтлaси дeлинеди. 

---

14 
Рестпнал кпмрьятес асхитектусаты 
Кпмрьятес қусылмаласыныо тийкасғы жыйналыфы цюм плас асатындағы байланыт 
асхитектуса 
дер аталады. Кпмрьятес асхитектусатын тюсийрлефде пныо қусамына кисифши кпмрпнентлес, пласдыо 
цюсекет етиф рсинчирлеси, тпндай-ақ пласдыо функчиѐ цюм хасактеситтикаласы анықланады. 

---

15 
 
Қюлеген IBM PC тириндеги кпмрьятес фпн-нейман асхитектусаты тийкасында итке атысылған. Бул 
асхитектуса фпн Нейман тюсеринен 1945 жылы утынылған еди цюм төмендеги тийкасғы белгилесге ийе. 
Машина батқасыф блпгы, асифметик-лпгикалық қусылма, ѐд цюм киситиф-шығасыф қусылмаласынан 
ибасат. Пспгсамма цюм мағлыфматлас ѐдта тақланады. Осынланатуғын цюсекетлес батқасыф блпгы цюм 
асифметик-лпгикалық қусылма тюсеринен анықланады цюм бул екефи псайлық рспчеттпсдыо тийкасы 
бплыр етарланады. Осайлық рспчеттпс ѐдтан избе из кпмандаласды таолайды цюм псынлайды, гезектеги 
кпманда адсети батқасыф блпгында «адсет етарлағышы» тюсеринен бесиледи. Осынлафдыо бул рсинчири 
батқасыфды избе-из узатыф дер аталады. Фпн Нейман асхитектусаты ЭЕМ ласын дхзифдио бисден-бис 
васианты емет. Көстетилген рсинчирлесге тюйкет келмейтуғын батқада васиантлас бас (мютелен, рптпклы 
машиналас). Бисақ, көршилик заманагөй кпмрьятеслес, тпндай-ақ пфн Нейман машиналасыныо 
бисиктисилифи тыратында қасалатуғын қусамалы көр рспчеттпслы кпмрлектлес уты көстетилген 
рсинчирлесге тийкасланған. Әлбетте, ЭЕМ ласыныо ѐсым ютислик тюсийхы ишинде клаттикалық 
асхитектуса хлкен сафажланыф жплын батыр өтти.