Matematika fakulteti

Осайлық рспчеттпс
(АЛҚ батқасыф блпгы менен) баслық микспрспчеттпсласда итке атысылған. 
Заманагөй рспчеттпсласда батқасыфды избе-из узатыф рсинчири тақланған. Асифметикалық, лпгикалық 
цюм батқада инттсукчиѐлас тпрламында биснеше жхзлер, ал рптпклы қайта итлефде SIMD (Single 
Instruction Multiple Data – бис инттсукчиѐда көрлер мағлыфматлас кпмрлекти қайта итленифи) рсинчири 
қплланған. Бул рсинчирте MMX, 3DNow!, SSE кеоейтрелеси итлейди. Кпмрьятесдио баслық 
кпмрпнентлеси рспчеттпс ушын ѐд ѐшейкаласы ѐмата киситиф-шығасыф рпстласы тпрламы көсинитинде 
тхфсетленеди. Пспчеттпс пласға жазыр қпѐды ѐмата пласдан мазмунын пқыйды. 
 
Яд. 
Оресатив ѐд (ОЗУ) – қпотылат адсетли ѐд ѐшейкаласыныо ео хлкен маттиви – динамик ѐд 
мпдуллесинде (миксптхемаласда) итке атысылады. Мағлыфматлас алматыф өнимдаслығын (кпмандаласды 
пқыфды қпта) тезлетиф ушын пресатив ѐд жпқасы тезликте кэшленеди. Кэшлефдио еки дюсежети 
микспрспчеттпсда тесситпсиал жайлатады. Оресатив ѐд баслық дюсежедеги кэш ѐд ренен бисгеликте 
мағлыфматласды пқыф цюм жазыф, тпндай-ақ рспгсаммалық кпдты пқыф ушын тиккелей рспчеттпсға ашық 
бплған бисден-бис ѐд маттивин дхзеди. Оресатив ѐдтан тытқасы тусақлы ѐдтан (ПЗУ) тек ғана 
мағлыфматласды цюм кпмандаласды пқыф мхмкин. Айысым аснафлы ѐдлас бас. Мютелен, гсафик 
адартесдио видеп ѐды. Бул баслық ѐдлас бис кеоитликте тызықлы адсетачиѐ менен жайлатады. Қюлеген 

---

16 
кпмрьятесде энесгиѐға байланыттыз ѐд бас. Онда кпмрьятесдио батланғыш жхклениф рспгсамматы цюм 
зюpхс хызметлесдио минимал тпрламы (ROM BIOS) тақланады.
Пспчеттпс, ѐд цюм пласды батқа қусылмалас менен өзаса байланыттысыфшы батқада элементлес 
кпмрьятесдио псайлық бөлим ѐмата ѐдспты дер аталады. Бул элементлес фпн-нейман кпмрьятеслесинде 
киситиф-шығасыф қусылмаласы дер аталатуғын еди, пласды ресифесиѐлық қусылмалас дер атаф 
қплайлысақ.