Матбабаев М. М. “Электр техникаси, электр механикаси ва электр технолгиялари” кафедраси

Электр ёй пайвандлаш қурилмаларининг энергия манбаларига талаблар, пайвандлаш жиҳозларининг иш режимлари.


19 - расм
Электр пайвандлаш усулларидан энг кўп тарқалган усул электр ёй пайвандлаш усули ҳисобланади.
Электр ёй разряди учун иссиқлик ионизацияси муҳим ролp ўйнаб, у ионизациялаш потенциали катталиги билан характерланади.
19 - расмда Х = f (Т) боғланиш графиги келтирилган, бу ерда Х - газларнинг ионизацияланиш даражаси, Т - абсолют харорат Марганец, магний, темир ва кремнийлар учун V_j=7,3B ни ва водород, кислород, азот, аргон газлари учун V_j=15B ни ташкил этади. V_j катталигини турли қоришма ҳосил қилган ҳолда ўзгартириш мумкин. Мисол учун V_j=4,33B бўлган 5 % калий пари ва V_j=7,3B бўлган 95 % темир паридан иборат қоришманинг эффектив V_j катталиги калийнинг ионизациялаш потенциали қимматига яқиндир.
Нормал босимда ёнаётган электр ёйи устунидаги абсолют харорати:
Т=810V_j
Одатдаги электр пайвандлаш ёй устунида V_j=510 В га тенг бўлган металл парлари мавжудлиги инобатга олинса, пайвандлаш ёйидаги ҳарорат 5000 - 8000 К ни ташкил қилиши эхтимолдан йирок эмас.
Пайвандлаш қурилмалари ток манбаларининг асосий характеристикаси унинг ташқи характеристикаси бўлиб, ушбу характеристика ўзидан манба кучланиши билан юкламадаги ток ўртасидаги боғланишни ифодалайди. Ўз ўрнида пайвандлаш ёйи ўзидан юкламани ифодалаб, ёй кучланиши билан пайвандлаш токи ўртасидаги боғланиш - статик характеристикаси билан характерланади.
Қаттиқ характеристика (1) га эга бўлган ёй ток манбасининг ташқи характеристика (2,3) лари 20 - расмда келтирилган.
Қаттиқ статик характеристика (1) га эга бўлган қўл электр ёй пайвандлаш қурилмаси манбасининг ташқи характеристикаси (2) юмшоқ пасаювчан бўлиши лозим. Ташқи характеристиканинг ишчи зонасидан характеристиканинг крутизнаси қанча катта бўлса (К нуқтаси) ёй узунлигининг анча-мунча ўзгариши оқибатидаги токнинг ўзгариши шунча кам бўлади.