Матбабаев М. М. “Электр техникаси, электр механикаси ва электр технолгиялари” кафедраси

4.8.-расм. Электр ойна тайёрлаш печи.
Бу печларнинг газ печларига нисбатан афзалликлари :
Ойна сифати яхшиланади, тайёрлаш процесси тезлашади, иссиқлик бўйича ф.и.к. қиймати ошади, печь габаритлари кичиклашади, иш шароитлари яхшиланади.
Бевосита қиздириш печлари сафига электродли сув қиздиргичлар ва буғ қозонлари ҳам киради.

9-Мавзу. Электротермия ва даврий режим печларининг иссиқлик ҳисоби.
Режа:
1. Қиздирувчи элементлар ҳисоби.
2. Электр қаршилик печлари электр ускунаси ва электр таъминоти
Таянч иборалар: Қиздирувчи элемент, печларининг иссиқлик ҳисоби, иссиқлик исрофи.
Даврий ишловчи қаршилик печининг иссиқлик ҳисоби схемаси.

Тармоқдан истеъмол қилинадиган электр энергиясининг миқдори ва печнинг ўрнатилган қуввати печнинг ишлаш циклига боғлиқ:

6.1-расм Печнинг ишлаш цикллари.
а) қиздириш;
б) қиздириш ва тоблаш (шу ҳароратда ушлаб туриш);
в) қиздириш, ушлаб туриш ва совутиш.

«а» пункти бўйича иш режими рангли металларни қайноқ ҳолда деформация қилиш учун қиздириш ва юпқа деворли маҳсулотларни тоблаш процессларига мос келади.

«б» ҳолати - маҳсулотни керакли ҳароратгача қиздириш ва шу шароитда ушлаб туриш, хароратни маҳсулот кўндаланг кесим юзаси бўйича бир текисда тарқалиши учун зарурдир. Бу цикл металларни тоблаш, нормализация қилиш ва термохимик ишлов бериш процессларига мос келади.
«в» ҳолати – металларни, керамика, металлокерамика маҳсулотларига ишлов бериш ва монокристалларни олиш процессларига мос келади.
Даврий ишловчи печларнинг бу хилдаги ишлаш циклларида Ф.И.К қиймати паст бўлади. Ўзлуксиз ишловчи печларда Ф.И.К. совутиш вақтига боғлиқ бўлмайди.
Умумий ҳолда «в» пункти учун цикл бўйича иссиқлик сарфи қуйидагича бўлади :




бу ерда:

Q_пол – маҳсулотни берилган t⁰ ҳароратгача қиздириш учун зарур бўлган иссиқлик миқдори.
Q_всп – маҳсулот билан бирга печга кирувчи ёрдамчи иссиқликка чидамли қурилмалар (корзиналар, поддонлар, муфеллар) ва газни қиздириш учун кетадиган иссиқлик миқдори.
Q_пот – цикл мобайнидаги умумий иссиқлик исрофлари (ўлчов бирлиги Жоуль).
Фойдали иссиқлик қуйидагича топилади:.

бу ерда:
С _изд – қиздириладиган жисм материалининг ўртача солиштирма иссиқлик сиғими [Ж/(кгС)] ;
G_изд – юкланма массаси, (кг);
t_изд , t_изд – маҳсулотнинг бошланғич ва охирги хароратлари (⁰С);
Ўхшаш равишда:

C_ж ,C_г – иссиқбардош материал ва газнинг солиштирма иссиқлик сиғимлари Дж/(кг⁰С)
G_ж ,G_г – ёрдамчи қурилмалар ва газни массалари.
t_ж , t_ж , t_г , t_г – иссиқликка чидамли қурилмалар ва газнинг бошланғич ва охирги хароратлари.
Натижавий иссиқлик исрофи:





- печь қизиши давридаги деворлар орқали йўқотиладиган иссиқлик исрофининг қуввати Вт.
- худди шу совутиш режимида
- худди шу сақлаб туриш режимида
- юклаш ва юксизлантириш пайтида юзага келадиган иссиқлик исрофи.
- юклаш ва юксизлантириш вақти.
- инобатга олинмаган иссиқлик исрофлари коэффициенти.
Совутиш даврида печь деворлари орқали ўтган иссиқлик миқдори.
- камера деворида аккумуляция қилинган иссиқлик миқдори.
Бу ерда - деворда аккумуляция қилинган ва ва мос келувчи иссиқлик миқдори..
"а ва б" ҳолатлари учун печнинг натижавий иссиқлик исрофлари

Юклаш ва юксизлантириш даврларида печнинг тирқишларидан нурланиш орқали юзага келадиган иссиқлик исрофи :

- ички қатлам материалининг иссиқликни нурланиш коэффициенти (одатда 0.750.85)
- печнинг ичида ва ташқаридаги ҳарорат, К,
- нурланувчи тирқиш юзаси, м²
 - нур оқимини тирқиш деворлари билан сояланишини ҳисобга олувчи диафрагмалаш коэффиценти;
- абсолют қора жисмнинг нурланиш қобилияти.

Печнинг истеъмол қиладиган қуввати қиздириш давридаги иссиқлик сарфига қараб аниқланади :

"в" цикли учун печь деворлари орқали иссиқлик сарфининг қуввати

"а" ва "б" цикллари учун

Истеъмол қилинадиган қувватнинг олинган қийматини қурилманинг қувват бўйича запас (заҳира) коэффициенти К_м га кўпайтириш керак .
Қувват бўйича запас коэффициенти К_m- қуйидагиларни ҳисобга олади:

1. 
   Тармоқ кучланишини номинал қийматдан мумкин бўлган камайиши.
   
2. 
   Қиздиргичларни эскириши .
   
3. 
   Печнинг совуқ ҳолатдан қиздириш режимини тезлаштириш.
   

Печнинг иш ҳарорати қанча юқори бўлса ва кладка қанча массив бўлса, қатламда шунча кўп иссиқлик аккумуляция қилинади ва К_м қийматини каттароқ олиш керак ва бу ҳолда печнинг совуқ ҳолатдан қиздириш вақти шунча кичик бўлади.
Печнинг (маҳсулотсиз) қизиш вақти такрибан қуйидаги формула орқали топилади

Q_акк.п – печни совуқ ҳолатдан стационар режимгача қиздирганда кладка ва иссиқликка чидамли конструкцияларда аккумуляция қилинадиган иссиқлик миқдори.(Жоуль)
q_пот – стационар режимда печь деворлари орқали юзага келган иссиқлик исрофи (Вт)
К_п – ҳисобга олинмаган исрофлар коэффициенти (1.151.3)
Печнинг иссиқлик Ф.И.К. садкани қиздириш учун сарф қилинадиган фойдали иссиқлик миқдорини цикл давомида сарф қилинган тўла иссиқлик миқдорига нисбатига тенг:

Электр энергиянинг солиштирма сарфи  кВтсоат/кг.

G_изд – печда ишлов бериладиган маҳсулот массаси (кг).