Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Таянч тушунча ва ибораларга изоҳ беринг

Юза сувлари, ўзан, турбулент ва ламинар оқимлар, вақтинча оқар сувлар, сойлик, жар, жарлик, денудация, элювий, делювий, пролювий, ёйилма, лёсс, лёсс генезиси, сел, дарё, эрозия, денудация, Колорадо канъони, аллювий, қолдиқ кўллар, дельта, эрозия базиси, супа, қайир, ўзан фацияси, қайир фа­цияси, дарё водийси, дарё ҳавзаси, дарё ряблари,.биртомонлама қийшиқ қат-қатликлар.

Назорат саволлари


Вақтинча оқар сувлар тўғрисида нималарни биласиз?
Ўзанли ва ўзансиз сув оқимига қиёсий тавсиф қандай берилади?
Узанли сув оқимининг хусуситларини гапириб беринг.
Сел ҳодисаси ва унинг оқибатлари ҳақида қандай фикрдасиз?
Лёсс, лёссимон жинс ва уларнинг генезиси тўғрисида қандай ғоялар бор?
Дарё деганда нимани тушунасиз?
Дарёларнинг ҳосил бўлишига қандай омиллар таъсир қилади?
Супа нима? Кайирчи?
Дарё водийларининг қандай генетик турлари бор?
Дельта, водий ва ҳавза нима?
Аллювийнинг текстураси ва структурасини таҳлил қилиш орқали нималарни билиб олиш мумкин?
Бўлакларнинг мўлжалланиши бўйича оқим йўналиши қандай аниқланади?





16 боб. ЕРОСТИ СУВЛАРИНИНГ ГЕОЛОГИК ИШИ


16.1. Умумий маълумотлар

Ер юзасидан пастда, тоғ жинсларининг бўшлиқ ва дарзликларида учрайдиган сувлар ерости сувлари дейилади. Бундай сувлар ер қатламлари орасида кўп тарқалган ва халқ хўжалигини ривожлантиришда, аҳолини, шаҳар ҳамда қишлоқарни сув билан таъминлашда, гидротехник ва саноат иншоотларини қуришда, суғориш ишларида, курорт ва санаторийлар ва бошқа соҳаларда муҳим аҳамиятга эга.

Ерости сувларининг геологик иши ғоят хилма - хил. Улар тоғ жинсилари орасидаги минералларни ва карбонатли тоғ жинсларини эритади, қумоқ жинсларни ювади ва ғорларни ҳосил қилади.
Ерости сувларининг пайдо бўлиши, тарқалиши, ҳаракати, миқдори, сифат ўзгариши билан гидрогеология фани шуғулланади.
Сўнгги йилларда олиб борилган илмий тадқиқот ишлари натижасида атмосфера ёғинларининг 70% денгизга қуйилиши, 25 фоизга яқини буғланиши, 5 фоиздан ортиғи ер остига сингиб кетиши аниқланган.