«mashinasozlik texnologiyaSI» kafedrasi «mashinasozlikda innovatsion texnologiyalar» fanidan tajriba ishlarini bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatma

D=2U=2 (U_zag+U +U_asb)
Dastgohlarning bikirligini aniqlash usullari hozirgi paytgacha empirik xarakterligini saqlab keldi, chunki texnologik tizim bikirligiga ta’sir qiluvchi omillar ko’plab ko’rinishlarga ega bo’lib, ularni hisoblash usuli bilan aniqlashga hozirgi bilim darajasi imkon bermaydi. Bikirlikni aniqlashning ikki usuli mavjud: statik va dinamik (ishlab chiqarish).
Statik usulning mohiyati shundan iboratki, ishlamayapgan dastgohning deformatsiyalanishini aniqlashda uning uzellariga ma’lum bir yuklanish qo’yiladi. Bu usul ishlamayotgan dastgohlar uzellarining xolati to’g’risida tasavvur beradi, biroq dastgohda ishlov berilayotgan xolatda uning bikirligini baholashga imkon bermaydi.
Ishlov berish aniqligini hisoblashga yaroqli, bikirlikning yanada aniqroq qiymatlarini ishlab chiqarish usuli beradi.
Ishlab chiqarish usuli kesish jarayonida bikirlikni aniqlashga asoslangan, lekin bunda ishlov beriladigan aniq bir detal emas, balki maxsus tayyorlangan namuna olinadi (pog’onali kesish usullari, ekstsentrikli yo’nish usuli va boshqa)
Ko’rilayotgan to’g’ri va teskari surish usuli ishlab chiqarishda detallarga ishlov berish sharoitiga yaqinlashtirilgan va tsex sharoitida bikirlikni aniqlashni osonlashtiradi.
Ushbu usulning mazmuni quyidagicha. Ikkita pog’onadan iborat bo’lgan detal uch kulachokli patronga mahkamlanadi (3-rasm).
2 1
°


5-10 5-10

3-rasm. Zagotovkaning eskizi.

Dastgohda kesish rejimi o’rnatiladi. Asbobni to’g’ri surishda ikkala pog’onaga ishlov beriladi. Kesish rejimi va sharoitini o’zgartirmagan xolda surishni orqa tomonga harakatlantiriladi va teskari surishda faqat bitta pog’onaga ishlov beriladi.
To’g’ri surishli ishlov berishda ustivorlik deformatsiyasi natijasida asbob ishlov beriladigan sirtdan qisiladi. Detalning barcha yuzalariga ishlov berilgandan keyin texnologik tizim sozlangan xolatiga qaytadi. Asbobni teskari surishda U=D/2 ga teng bo’lgan metal qatlami kesib olinadi.
Ikkala pog’onaning diametrlari o’lchanadi va ularning farqlari aniqlanib, uni texnologik tizimning yig’indi siljishi sifatida qabul qilamiz: