3. Kaliy yodid eritmasi Pb(NO3)2 ning 3-4 tomchi eritmasiga 4-5 tomchi qo‘shilsa, PbJ2 ning sariq cho‘kmasi hosil bo‘ladi:
Pb(NO3)2 + 2KJ → PbJ2↓ + 2KNO3
Pb2++2J-→ PbJ2↓
Probirkadagi hosil bo‘lgan cho‘kma ustidagi eritmaga 8-10 tomchi distillangan suv va sirka kislota quyib qizdirilsa, cho‘kma erib ketadi. Probirka sovuq suvga tushirilsa, yaltiroq oltinsimon-sariq kristallar cho‘kadi. Cho‘kmaga bir necha tomchi KJ tomizilsa, uning erishi kuzatiladi:
PbJ2+2KJ→ K2[PbJ4]
4. Kaliy xromat- K2CrO4 Pb2+ ioni bilan sariq rangli PbCrO4 cho‘kma hosil qiladi:
Pb(NO3)2+ K2CrO4→ PbCrO4↓ + 2KNO3
Cho‘kma ishqorlar va HNO3, da eriydi, CH3COOH da esa erimaydi.
5. Xlorid kislota eritmasidan 4-5 tomchisi Pb(NO3)2 ning 3-4 tomchi eritmasiga qo‘shilsa, oq rangli PbCl2 cho‘kma tushadi:
Pb(NO3)2 + 2HC1 → PbCl2↓ + 2HNO3
Cho‘kma qaynoq distillangan suvda eriydi, eritma sovitilganda esa yana cho‘kadi.
6. Natriy gidrofosfat qo‘rg‘oshin ioni bilan oq rangli cho‘kma hosil qiladi:
3Pb2+ + 4HPO42-→Pb3(PO4)2↓ + 2H2PO4-
Pb3(PO4)2 ishqorlarda yaxshi, nitrat (suyultirilgan) va sirka kislotalarda kam eriydi. Qo‘rg‘oshin fosfatning kislotalarda kam erishidan fosfatlarni I-III guruhlar kationlaridan ajratishda foydalaniladi.
7.Qo‘rg‘oshin kationining sulfid ioni bilan reaksiyasi. Qo‘rg‘oshin kationi sulfid ioni bilan qora cho‘kma hosil qiladi. Pb+2+S-2 → PbS
Cho‘kma nitrat kislotasida eriydi.
Reaksiyani bajarish tartibi:
Probirkaga 2-3 tomchi qo‘rg‘oshin nitrat eritmasidan solib, ustiga 2-3 tomchi Na2S yoki H2S eritmasidan tomizing. Qora cho‘kma hosil bo‘ladi.
11- jadval
II guruh kationlarining analitik reaksiyalari
Reagentlar
|
Kationlar
|
Ag+
|
Hg22+
|
Pb2+
|
1
|
2
|
3
|
4
|
HCl yoki xloridlar
|
AgCl
oqcho‘kma,
mo‘l NH3 Н2Odaeriydi
|
Hg2Cl2
oq cho‘kma
|
PbCl2
oq cho‘kma, issiq suvda eriydi
|
H2SO4 yoki sulfatlar
|
Ag2 SO4
oq cho‘kma
|
Hg2 SO4
oq cho‘kma
|
PbSO4
oq cho‘kma, mo‘l ishqorda eriydi
|
NaOH
|
Ag2O
Qo‘ng‘ir cho‘kma
|
Hg2O
qora cho‘kma
|
Pb(OH)2
oq cho‘kma, reaktivning ortiqchasida eriydi
|
NH3, suvli eritmasi
|
Ag2O, qo‘ng‘ir cho‘kma, reaktivning ortiqchasida eriydi
|
Hg0+HgNH2Cl qora cho‘kma
|
Pb(OH)2 , oq cho‘kma
|
KI
|
AgI,
Sariq cho‘kma
|
Hg2I2
Sariq-yashil cho‘kma, parchalanadi:
Hg HgI2
Qoraqizil
cho‘kmacho‘kma
|
PbI2,
Sariq tilla rangli cho‘kma
|
K2Cr2O7 +CH3COOH
|
|
Ag2CrO4
qizil-g‘isht rangli cho‘kma, NH3, H2O eriydi
|
Hg2CrO4
Qizil cho‘kma
Mo‘l KJ da eriydi
|
PbCrO4
Sariq cho‘kma
|
H2S yoki Na2S
|
Ag2S
qora cho‘kma
|
Hg2S qora cho‘kma, parchalanadi
Hg HgS
Qora qora
cho‘kma cho‘kma
|
PbS
qora cho‘kma
|
Kuchli qaytaruvchi-lar
|
Ag
qora cho‘kma
|
Hg
qora cho‘kma
|
Pb
qora cho‘kma
|
12-jadval
II analitik guruh kationlarining sistemali analiz bosqichlari
Bosqichning t/r
|
Analiz bosqichlari
|
1
|
2M HCl ta’sir ettirib II analitik guruh kationlarini cho‘ktirish:
Ag+ AgCl↓
Pb2+ PbCl2↓
Hg22+ Hg2Cl2↓
HCl saqlagan cho‘kmani suv bilan yuvish
|
2
|
1 cho‘kmani issiq suv bilan yuvib qo‘rg‘oshin kationlarini ajratish:
PbCl2↓ Pb2+
|
3
|
K2CrO4 yoki KI eritmalari ta’sir ettirib, 2 sentrifugatdan Pb2+ kationlarini topish:
Pb2+ PbCrO4↓
Pb2+ PbI2↓
|
4
|
1 cho‘kmaga NH3 eritmasi ta’sir ettirib, Ag+ kationlarini ajratish va Hg22+ kationlarini topish:
AgCl↓ [Ag(NH3)2]+ + Cl– (eritma)
Hg2Cl2↓ [HgNH2]Cl↓ + Hg↓
|
5
|
4 eritmaga kons. HNO3 ta’sir ettirib, Ag+ kationlarini topish:
[Ag(NH3)2]+ + Cl– AgCl↓
|
3-sxema
II analitik guruh kationlarining sistemali analiz sxemasi
Ag+, Pb2+, Hg22+
1
1
HCl (2M)
↓AgCl, ↓PbCl2, ↓Hg2Cl2
H2O, ∆
2
Pb2+
↓AgCl, ↓Hg2Cl2
3
3
4
4
KI K2CrO4 NH3∙H2O (25%-li)
↓Hg, ↓NH2HgCl
[Ag(NH3)2]+, Cl–
↓PbCrO4
↓PbI2
5
5
HNO3
↓AgCl
NAZORAT SAVOLLAR
1. II analitik guruh kationlariga qanday elementlar kiradi?
2. II analitik guruh kationlariga umumiy tavsif bering.
3. Analitik reaksiya sezgirligi va uning to‘rtta o‘zaro bog‘langan o‘lchamlari.
4. Qo‘rg‘oshin ionini analitik reaksiyalarini yоzing va tenglang. «Oltin yоmg‘ir» reaksiyasi deb nimaga aytiladi?
5. Qaysi kationning xloridli tuzi issiq suvda yaxshi eriydi?
6. II guruh kationlaridan qaysilari kompleks birikmalar hosil qiladi? Formulalarini yоzing.
7. Kumush xlorid cho‘kmasining ammiakda erish tenglamasini yоzing.
8. Simob (I) xloridning ammiak bilan reaksiyasini yоzing.
VAZIYATLI MASALALAR
1. II guruh kationlarining qaysi biri guruh reagenti bilan to‘liq cho‘kmaga tushmaydi va nima uchun?
2. Konsentrlangan ammiakda kumush xlorid, bromid, yodid cho‘kmalarining qaysilari eriydi? Reaksiya tenglamalarini yоzing.
3. Xloridlar xossasidan foydalanib, II guruh kationlari qanday ketma-ketlikda ochiladi?
Do'stlaringiz bilan baham: |