Qorabayir — etnonim. Zarafshon vodiysidagi mang’itlarning, o’zbek qipchoqlarning bir urug’i qorabayir deb atalgan. Payariq, Koson, Qarshi tumanlarida Qorabayir qishloqiari bor. Qovchin qabilasi tarkibida qombovur urug’i qayd qilingan.
Qorabov, qorabog', qoraboq - o’zbeklarning saroy qabilasi tarki-bida qayd qilingan urug’. Qora etnonimi deyarli barcha turkiy xalqlar-ning urug’-qabi!alari orasida uchraydi. Turkiy xalqlar urug’-qabilalar-ning nomlari keltirilgan bir ma'Iumotnomaga ko’ra, qora komponenti 500 dan ortiq etnonimlar tarkibida takrorlanadi. Qorabog’ etnonimi tarkibidagi bog’ so’zining «mevazor» ma'nosidagi forscha-tojikcha so’zga aloqasi yo’q. Qipchoq-o’zbek shevalarida «dasta», «qabila», «qavm», «urug’» ma'nolarini anglatgan bov so’zi mavjud bo’lgan, 92 bovli o’zbek tushunchasi «o'zbeklar 92 qabiladan iborat» degani. Bo’stonliq tumanida Bo’stonbov, Uchbov, Ohangaron tumanida Qorabov etnolo-ponimlari bor. Bunday nomlar tarkibidagi bov so’zi keyingi paytlarda £ ' shaklida o’zgartirilgan, holbuki Qorabov «qora qavmi» demakdir.
Qoraboy — etnonim. o’zbeklarning yuz qabilasi, qirg’izlarning munduz qabilasi tarkibidagi urug’. Qoraboy asli turnaga o’xshash qush (ruscha — baklan). Bo’stonliq, Forish tumanlarida Qoraboy etnooyko-nimlari qayd qilingan. Qoraboy bu unig’ning muqaddas parrandasi (totemi) bo’lgan. Qoraqalpog’iston Respublikasining Mo’ynoq va Xo’jayli tumanlaridagi Qarabayli ovullari qoraboy parrandasi ko’p bo’lganidan shunday atalgan.
Qorasiyroq — etnonim. o’zbeklarning qo’ng’irot, laqay qabilalari tarkibida, qoraqalpoqlarning qo’ldavli, mang’it qabilalari tarkibida qorasiyroq (qorasiyraq) urug’i boigan. L.S. Tolstova fikricha, juvon-siyroq, qorasiyroq kabi etnotoponimlar qadirngi sarmat xalqining sirak qabilasi nomidan kelib chiqqan. Narpay, Chimboy, Jizzax, Kegayli, Oqqo’rg’on, Bo’ka tumanlarida Qorasiyroq qishloqlari bor.
Qorsuv — tog’ etaklarida, vodiylarda yerosti suvlaridan to’yinadigan soylar. Ba'zan zaxob yerlardan, to’qaylardan oqib o’tadi. Tashlama va zovur ham qorasuv deyiladi, Qorasuv sekin oqadi va oqimining chirqur joylari qoramtir ko’rinadi. Akademik A.N. Kononov qora atamasini toponimiyada «yer, quruqlik» ma'nosida keladi, shunga ko’ra qorasuv «yerdan chiqqan suv» (ya'ni buloq suvi), oqsuv csa tog’dan kelgan «oqar suv» degan ma'noni bildiradi, deydi.
Qoraterf - qatag’on qabilasining bir urug’i qorateri deb atalgan, urug’ning shoxlari tira (tire) deyilgan, tira bora-bora teri bo’lib ketgan. Norin, Oqdaryo tumanlarida Qorateri oykonimlari ma'lum.
Do'stlaringiz bilan baham: |