Ma’ruza “Umumiy gidrologiya va iqlimshunoslik” faniga kirish Reja

Daryo havzasi yuzasidan yalpi bug’lanishni aniqlash
Quruqlikdan yoki daryo havzasi yuzasidan bo’ladigan bug’lanish yillik yoki oylik me’yoriy bug’lanishlar ko’rinishida aniqlanadi.
Yillik me’yoriy bug’lanish quyidagi usullar bilan aniqlanadi:
a) yer sirtining turli tabiiy geografik mintaqalarida joylashgan hududlari uchun tuzilgan bug’lanish xaritalari yordamida;
b) daryolar havzalaridan bo’ldigan bug’lanish miqdorini aniqlash masalalari bilan shug’ullangan tadqiqotchilar tomonidan A.R.Konstantinov taklif etilgan nomogrammalar yordamida (A.R.Konstantinov, M.I.Budiko nomogrammalari).
Daryo havzasidan bo’ladigan oylik me’yoriy bug’lanishni aniqlashning esa­ quyidagi usullari mavjud:
a) P.S.Kuzin usuli;
b) B.V.Polyakov grafiklari va boshqalar.
Yuqorida sanab o’tilgan usullar yordamida daryo havzasidan bo’ladigan yalpi bug’lanishning yillik va oylik me’yoriy qiymatlarini miqdoriy baholash bilan bog’liq bo’lgan hisoblashlar ketma-ketligi shu mavzu bo’yicha amaliy mashg’ulotni bajarish jarayonida batafsil bayon etiladi.


Nazorat savollari
1. Bug’lanishning tabiiy mohiyatini tushuntiring.
2. Diffuzion va konvektsion bug’lanishlarning farqi nimada?
3. Suv yuzasidan bo’ladigan bug’lanish miqdorini aniqlashning B.D.Zaykov taklif etgan ifodasini bilasizmi?
4. Yillik me’yoriy bug’lanish miqdorini aniqlashning qanday usullarini bilasiz?
5. Bug’lanish kartasidan qanday foydalaniladi?
6. Daryo havzasidan bo’ladigan yillik bug’lanish miqdorini aniqlashning qanday usullarini bilasiz?
7. Daryo havzasidan bo’ladigan oylik bug’lanish miqdorini aniqlashda qanday usullar qo’llaniladi?
Ma’ruza 6. Yer osti suvlari
Reja:
1. Yer osti suvlari va ularning paydo bo’lishi;
2. Yer osti suvlarining turlari, tasniflari;
3. Yer osti suvlarining harakati;
4. Yer osti suvlarining rejimi;
5. Yer usti va yer osti suvlari orasidagi o’zaro bog’liqlik;
6. Yer osti suvlarining tabiiy jarayonlarga ta’siri.