Ma’ruza mavzusi: asl biriktiruvchi to‘qima

Endoteliy hujayralari
– embrional davrda qon hujayralari atrofidagi 
mezenxima hujayralaridan rivojlanadi, nay hosil qiladi, ularning keyingi 
proliferatsiyasi qon tomirlarni o‘sishini ta’minlaydi. YA’ni ular qon tomirlarning 
ichki yuzasini qoplaydi. Ular mustaxkam hujayralararo modda bilan birlashib 
turadi, lekin tor yoriqlar mavjud bo‘ladi, shu yoriqlardan katta bo‘lmagan 
molekulalar o‘tib, qon plazmasining katta oqsillari ushlanib qoladi. Sitoplazmaning 
ayrim joylarida teshiklar kuzatiladi, ular yupqa diafragma bilan bekilib turadi. 
Endoteliy hujayralari bo‘linish xususiyatini saqlab qolgan. Sitoplazmaning 
chekka qismlarida pinotsitoz pufakchalar va kaveolalar, ko‘p bo‘lmagan 
organellalar, mikrofilamentlar bo‘ladi. Ular sitoskelet hosil qiladi va organellalar 
harakatini ta’minlaydi, ko‘p bo‘lmagan mikrovorsinkalar uchraydi. 
Adventitsial hujayralar
. Kam differensiallashgan hujayralar bo‘lib, peritsitlar 
tashqarisida joylashadi. Ularni biriktiruvchi to‘qima hujayralararo moddasi o‘rab 
turadi. YAssi shaklga ega, sitoplazmasi kuchsiz bazofil, organellari kam. 
Taxminlarga ko‘ra, ular fibroblastlarga, miofibroblastlarga, adipotsitlarga aylanishi 
mumkin. 
Ayrimlar, ularning mavjudligini rad etib, fibroblast hujayralarga kiritadilar. 
Retikulyar hujayra
– retikulyar tola hosil qiladi, tolalar bilan birgalikda 
retikulyar hujayralar retikulyar to‘qimasini hosil qiladi. Ular esa maxsus 
xususiyatga ega bo‘lgan biriktiruvchi to‘qima tarkibiga kiradi. Retikulotsitlar – 
o‘simtali hujayralar bo‘lib, ularning o‘simtalari bir-biri bilan retikulyar tolalar 
bilan birikadi. Retikulyar hujayralar fagotsitoz xususiyatga ega. Bu yirik hujayralar 
noto‘g‘ri shaklda va sitoplazmasi oqish rangda bo‘yaladi. Sekin tiklanadi, immun 
reaksiyalarda ahamiyatga ega. 

---

7