Ma’ruza mavzusi: asl biriktiruvchi to‘qima

Pigment hujayralar
– melanin to‘planadi va sintez qiladi, organizmni 
ultrabinafsha nurlanishdan himoya qiladi. Qisqa doimiy bo‘lmagan o‘simtalar hosil 
qiladi. Ektoderma hosilasi bo‘lgan nerv qirralaridagi hujayralardan hosil bo‘ladi. 
Ular nafaqat biriktiruvchi to‘qimada uchraydi, balki nerv va epiteliy to‘qimalarida 
ham joylashishi mumkin.
Siyrak biriktiruvchi to‘qimada qondan ko‘chib o‘tgan leykotsitlar uchrashi 
mumkin, asosan yallig‘lanish va immun jarayonlarda ishtirok etadigan neytrofil va 
limfotsitlar shular jumlasidandir. 
Zich biriktiruvchi to‘qima. 
SHakllangan va shakllanmagan turlarga bo‘linadi. Zich biriktiruvchi 
to‘qimada tutamlar hosil qilgan zich shoxlangan kollagen tolalar ko‘proq bo‘lib, 
asosiy modda kam miqdorda va ikki xil hujayraga ega.
Zich shakllanmagan biriktiruvchi to‘qima
da kollagen tolalar tutamlari bir 
tekislikda, lekin turli yo‘nalishda va tartibsiz joylashgan. Bu erda ular tolalar 
bo‘ylab tortilishini ushlab turadi. Dermaning to‘rsimon qavati xuddi shunaqa 
to‘qimadan iborat, lekin bu erda kollagen tolalari har xil ...................... va turli 
yo‘nalishda joylashadi. Derma tortilishi har tomondan ushlab turadi. Xuddi shu 
zich shakllanmagan biriktiruvchi to‘qimadan ba’zi a’zolarning kapsulalari hosil 
bo‘ladi: masalan, taloq, limfa tugunlari. SHu kapsulalardan to‘qima a’zo ichiga 
botib kiradi va to‘siqlar (septalar) hosil qiladi. 
Zich shakllangan biriktiruvchi to‘qima
larda kollagen tolalar bir tekislikda va 
bir xil yo‘nalishda joylashadi. Bu to‘qima juda mustaxkam, kuchli tortilishlarni 
ushlab turadi. Ularda asosan fibrotsit hujayralar bo‘lib, ular kollagen tolalarning 
parallel tutamlari orasida joylashadi. Zich shakllangan to‘qimalardan tog‘ay usti 
pardasi, suyak usti pardasi, miyaning qattiq pardasi, tuxumdon va urug‘donning 
oqsil pardasi, ko‘zning oqsil pardasi (sklera), boylamlari, aponevrozlar, fassiyalar 
hosil bo‘ladi. 
Nisbatan tartibli va pishiq kollagen tolalar paylarda joylashadi. 
Pay.
Embrional davrda paylar fibroblastlarning zich tortmalaridan hosil 
bo‘lib, ular bir tekislikda yotadi. Fibroblastlar ko‘payadi, bir qatorda joylashadi va
kollagen sintezlaydi. Paylarda: I, II, III tartibdagi tutamlar farqlanadi. 
Birlamchi 
tartibdagi tutamlar
fibrotsit qatlami bilan ajralib turadi, bu hujayralar 
pay 
hujayralari
deb ataladi. Bir nechta birlamchi tartibdagi tutamlar siyrak 
biriktiruvchi to‘qima bilan o‘ralib, 
ikkilamchi tartibdagi tutamlarni
hosil qiladi.
Siyrak biriktiruvchi to‘qimali qatlamdan (
endotenoniy
) mayda qon tomirlar, 
nervlar va nerv oxirlari (nerv-nay duki) uchraydi. Bir qancha ikkilamchi tartibdagi 
tutamlar birlashib, 
uchlamchi tartibdagi tutamlarni
hosil qiladi, bu tutamlar 
nisbatan qalin biriktiruvchi to‘qimali qatlam bilan (