Маъруза мавзу: Одам органлар системасининг онто

Ланцетникда о
ғиз бўшлиғи, оғиз олди воронкаси билан ўралган бўлиб, у 
пайпаслагичларга эга. Пайпаслагичлар тебранувчи эпителий билан қоп- 
ланган ва улар ҳалқумни худди шундай эпителийлари иштирогида доимо 
ичак найи бўйлаб, кислород ва озиқа заррачаларини ташийдиган сувни оқи- 
мини таъминлайдилар. Ланцетникда, жағ аппарати бўлмагани учун, у фаол 
равишда озиқлана олмайди. Шунинг учун унинг озиқаси, сувдаги майда 
органик заррачалар бўлиб, улар ланцетнинг жабра тўсиқларида, ҳалқумни 
безли ҳужайралари томонидан кўп миқдорда ажралиб чиқадиган шиллиқ 
моддага ёпишиб, ушланиб қолади. Ҳалқум орқали доимо ўтиб тўрадиган сув 
оқими, жабра тўсиқларида жойлашган қон томирларида газлар алма- шинуви 
содир бўлишини таъминлайди. Артериал қон томирларини капил- лярларга 
бўлинмаганлиги, ҳалқумни нафас олишда иштироги, бу унинг иккинчи 
даражадаги функцияси эканлигидан далолат беради. Ланцетникни ичак найи 
танасининг 
1/3 
қисмини 
ташкил 
қилади 
ва 
ичаги 
умуман 

---

дифференцирланмаган. Унинг ўрта қисмда қорин томонга қараб ўсиб чиқ- 
қан ўсимта бўлиб у жигар ўсимтаси деб номланади
Юқорироқ даражада тараққий этган хордалиларда, ҳазм системаси 
мураккаблашиб боради. Филогенез давомида ичак найи билан прогрессив 
ўзгаришлар рўй берган. Унинг умумий узунлиги ортиб борган, бўлимларга 
дифференцирланиб бориш билан биргаликда, кўп ҳужайрали йирик безлар 
ҳосил бўлган. Уларнинг ҳазм қилиш системаси оғиз бўшлиғидан ва ундаги 
тишлар, халқум, кизилўнгач, ошқозон, ингичка ва йўғон ичакларгача давом 
этади. Бундан ташқари, уларда сўлак безлари, жигар ва ошқозон ости бези 
яхши такомиллашган. Умуртқалилар ҳазм қилиш системаси аъзолари ҳар бир 
синф вакилларида ўзига хос ривожланган.
Тўгарак 
ОҒ
излиларда
жағлар бўлмай, балки доим очиқ турадигаи 
тоғайли тўгарак ҳалқа бўлади. Оғиз
атрофида кулчасимои сўрғичлар бўлиб, 
улар ўз ўлжаси танасига ана шу сўрғичлар ёрдамида ёпишиб ярим 
паразитлик қилиб ҳаёт кечирадилар. Ҳазм найи қисмларга ажралмаган. 
Жигари жуда содда тузилишга эга бўлиб, ўрта ичак ўсимтаси сифатида 
шаклланади. Ошқозон ости бези ҳам жуда содда тузилган.