Маруза матни

Мембрана ионофорлари
Булар бислойга киритиладиган оқсиллар, ионлар ва кичик молекулалар учун специфик бўлмаган ўтказишни келтириб чиқариши мумкин. Бу ҳолат бислойда оқсил ассоциациясининг ҳосил бўлишида селектив бўлмаган каналларни шаклланиши, селектив бўлмаган каналларнинг бислой тахламини аннуляр липидлар ёрдамида тартибга келиши билан тушунтирилади. Бундай специфик бўлмаган ўтказишга липид фазасини перекислар билан оксидланиш жараёни ҳам сабаб бўлиши мумкин. Аммо табиий (натив) бислойнинг моддаларни ўтказмаслик хоссасини ўтказувчи ҳолатга келтирувчи бошқа, юқоридагилардан ҳам специфик усуллар ҳам мавжуддир. Бу усулларга турли-туман антибиотикларни ва бошқа биологик фаол моддаларни қўллаш киради. Биринчи табиий ионофорлар-антибиотиклар эканлиги аниқланган, улар микроорганизмлар томонидан яшаш учун курашда душманга қарши "қурол" сифатида ишлаб чиқарилади. Ҳозирги вақтда улардан кўпларининг тузилишлари ўрганилган. Уларни табиийларидан ҳам фаолроқ сунъий аналоглари синтез қилинган. Мембраналогияда бу бирикмалардан селектив ёки селектив бўлмаган ўтказувчанликка эга бўлган мембрана тузилишларини индукциялашда фойдаланилади. Масалан, Валиномицин-Циклик депсипептид, К^ нини жуда юқори селективликда мембранадан ўтказишни таъминлайди.

Валиномицин

Нигерицин -зарядланган чизиқли тузилишга эга, аммо ташилаётган ион билан нейтрал циклик гидрофоб комплекс ҳосил қилади. Мембранадан КН ёки NаН нинг алмашув қобилиятига эга.

Нигерицин
Сунъий мембраналар
Мембрана жараёнларини молекуляр даражада ўрганиш учун маълум типдаги ажратилган мембраналар керак бўлади. Аммо мембраналарни хужайралардан ажратиб олиш анча мураккаб ва қийин. Ажратиб олинган мембраналарни ишчи ҳолатида сақлаш янада қийинроқ. Улар ҳаддан ташқари мўрт ва турғун эмас. Булардан ташқари ҳамма биологик мембраналар ҳам жуда мураккаб, бир вақтнинг ўзида бир неча хил, бир-бири билан боғлиқ бўлган жараёнлар борадиган қурилма хисобланади. Шунинг учун қурилиши жиҳатидан соддароқ бўлсада сунъий мембраналар моделини яратиш ва улардан у ёки бу мембрана ҳодисаларини текширишда фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Кимёвий жиҳатдан ўрганишда таркиби аниқ бўлган сунъий мембраналарда олинган натижалар табиий мембраналарда олинган натижаларга асос бўлади.