Ma’ruza matni Toshkent – 2014 1-mavzu. Kirish. Mikrobiologiya fanining maqsadi va vazifalari

3-MAVZU. MIKROORGANIZMLARNING OZIQLANIShI VA NAFAS OLIShI


Mavzuning maqsadi: Talabalarga mikroorganizmlarning fiziologiyasi, ularning energiya manbaiga qarab guruhlarga bo‘linishlari haqida ma’lumot berish.
Reja.

1. 
   Mikroorganizmlarning uglerod bilan oziqlanishi.
   
2. 
   Mikroorganizmlarning azot bilan oziqlanishi.
   
3. 
   Bakteriyalarda boradigan fotosintez.
   
4. 
   Xemosintez jarayoni.
   
5. 
   Mikroorganizmlarning kislorodga bo‘lgan talabi
   

Adabiyotlar: 1: 268-272; 2: 25-35.
Asosiy tushunchalar: bleforoplast, fimbriy, donor, resipient, mureni, permiaza, vezikula, plazmid, monotrix, lofotrix, amfitrix, peritrix, kansid, bakteriofag.

Bakteriyalar xujayrasi ichiga oziq moddalar kirishi va hayot faoliyatining oxirigi moddalarini tashqi muxitga ajralib chiqishi ularniig butun tanasi orkali sodir bo‘ladi, shuniyg uchun bu prossss juda tez boradi. Moddalar almashinuvi ikki protsessdan iborat:

1) tashqi muhitdan o‘sish uchun zarur bo‘lgan ozik moddalarni kabul qilish va ulardan hujayraning yangi tarkibiy kismini sintezlash;
2) hayot faoliyatining oxirgi maxsulotlarini tashki muhitga chiqarish.
Mikroorganizmlar tanasiga ozik moddalar diffuziyalanib yoki adsorbilanib kiradi. Bu protsessga turli faktorlar katta ta’sir ko‘rsatadi. Bulardan biri hujayra va uning atrofidagi muhit konsentratsiyasining turlicha bo‘lishi, hujayra protoplazmasi bu moddalarni o‘tkazishi va ularning o‘zgarishidir. Ana shu sharoitlar qulay bo‘lgandagina oziq moddalar tez qabul kilinadi va mikroorganizmlar tez o‘sadi. Usish protsessida hosil bo‘ladngan yangi tnrik protoplazma uchun mikroorganizmlar tashqi muhitdan jula ko‘p ozns moddalar slnshn kerak. Bu oziq moddalar aniq ximnyavin strukturali bo‘lishi kerak. Buii kuyidagi jadvalda keltirilgan mikroorganizmlar hujayra moddasnnnng xpmnyavin tarkibi haqidagi ma’lumotlardan ko‘rish mumkin.