Ma’ruza fanning predmeti, maqsadi va vazifasi

Chopperlar

Olduvay davrining yana bir kashfiyotlarida biri bu odamlarning chopping tosh qurollarni yasashni o’zlashtirishidir. Odamlar endilikda daryo chaqmoq toshlaridan yasalgan chopperlarni bir oz takomillashtiradi. Bu tosh qurol chaqmoq toshlarning bir tomondan ikki tarafi urib-uchirilgan tosh bo’lib, arxeologiya fanida “chopping”lar deb ataladi.

Choppinglar

Olduvay davrining so’ngi bosqichlari kelib nukleus tosh qurollar kash etiladi. Nukleus (lot. nucleus — yadro) (arxeologiyada) — tosh qurollar yasash uchun chaqmoqtosh yoki boshka tosh parchalaridan uchirib olinadigan tosh bo’lagi bo’lib, bu tosh qurollar tosh davrining keyingi bosqichlarida ancha takomillashtirilib undan qirg’ich va nayzasimon qurollar yasaladi.

Nukleuslar

Ilk paleolitning keyingi bosqichi ashel davri bo’lib, mil. avv. 800G’700 - 120G’100 ming yilliklar bilan davrlashtiriladi. Ushbu bosqich arxeologiya fanida ashel madaniyati nomini olgan. Shu davrga oid tosh cho’qmor, bir yoki ikki tomoni uchirilib, o’tkir qilingan turli shakddagi chaqmoq toshlardan iborat qurollar dastlab Frantsiyaning Amen shahri yaqinidagi Sent-Ashelda topilgan va bu madaniyat shu joy nomi bilan atalgan. Ashel madaniyati davri odamlari ibtidoiy jamiyat tuzumining quyi bosqichida g’orlarda, daryo bo’ylaridagi pana erlarda to’dalashib yashab, ovchilik bilan hayot kechirgan. Olovdan foydalangan. Ashel madaniyati G’arbiy va Sharqiy Evropada, Kavkaz, Old Osiyo, Afrikada tarqalgan. O’rta Osiyoda Ashel madaniyatiga oid qarorgohlar Janubiy Qozog’istonda (Qoratov), Toshkent viloyati (Ko’lbuloq), Farg’ona vodiysida (Selungur) va boshqa joylarda uchraydi.
Ashel davrining ilk bosqichlari qo’lbolta tosh qurollarining paydo bo’lishi bilan xarakterlanadi. Qo’lbolta – ashel davriga xos bo’lgan ibtidoiy davrning makrolit tosh quroli. Qo’l bolta olduvayning so’ngi davrida kashf qilingan. Uning eng qadimgi namunalari Sharqiy Afrika
hududidan topilgan. (1,5—1,0 mln. y). Ashell davri kelib, qo’l bolta homo erectus odamlarining asosiy quroliga aylangan. Qo’lbolta ibtidoiy odamlarning qo’l davomiyligini ta’minlab, uchli, qirrali, qattiq bo’lib, go’sht va o’simlik mahsulotlarini maydalash maqsadida foydalanilgan.