Маъруза 10. Проекциялар. Параллел проекциялар.
Мақсад: Геометрик проекцияларни, хусусан параллел проекцияларни ўрганиш.
Калит сўзлари: Геометрик проекциялар, параллел проекциялар, ортографик, аксонометрик, қия бурчакли проекциялар.
Режа:
Геометрик проекциялар,
Параллел проекциялар,
Ортографик,
Аксонометрик,
Қия бурчакли проекциялар.
Lecture 7. Projections. Parallel projections.
Objective : study of geometric projections, namely the parallel projections.
Key words: geometric projections, parallel projections, orthographic projections, axonometric projections, oblique projections.
Plan:
geometric projections,
parallel projections,
orthographic projections, 4. axonometric projections,
5. oblique projections.
Проекция(проекциялаш) деб n ўлчовли координаталар системасида берилган нуқта(лар)ни n дан кам бўлган ўлчовли координаталар системасидаги нуқта(лар)га алмаштиришларга айтилади. Хусусий ҳолда, компьютер графикасида 3 ўлчовлидан 2 ўлчовлига проекциялашни кўрамиз.
Уч ўлчовли объектни проекцияси проекция нурлари орқали қурилади ва улар проекторлар дейилади , улар проекция маркази(нуқта)дан чиқиб объектнинг хар бир нуқтасидан ўтади ва проекция (тасвир) текислигидан кесиб ўтиб унда объектнинг проекциясини ясайдилар.
Фазовий объектларнинг картина текислигидаги тасвирлари проекциялаш амалига асосланган. Тўғри чизиқ нурлари тарамида проекциялашнинг математик ифодалашни кўрайлик.
Бундай нурларнинг икки тури мавжуд:
берилган йўналишга параллел нурлар тарами; бир нуқтадан чиқувчи нурлар тарами.
Параллел ва марказий проекциялаш.
1. Параллел 1. проекциялар:
2.
(перспектив) проекциялар:
Параллел нурлар билан проекциялаш
Энг содда ҳол – перпендикуляр проекциялаш, яъни тўғри чизиқлар тасвир текислигига перпендикуляр, текисликнинг ўзи эса координата текисликларидан бири ёки унга параллел бўлади. (расмга қаралсин).
Оyz текислига Ох ўқи бўйлаб проекциялаш – ортографик проекциялаш матрицаси қуйидаги кўринишга эга:
Агар проекция текислиги координаталар текислигига параллел бўлса, проекциялаш матрицасини кўчиш матрицасига кўпайтириш керак:
1 0 0 0 0 0 0 0
M x 00 10 10 0000 10 10 00
p 0 0 1 p 0 0 1
Шу каби ординат ва аппликат ўқлари бўйлаб проекцияларни қуйидагича ёзиш мумкин :
1 0 0 0 1 0 0 0
MY 00 00 10 00 MZ 00 10 00 00
0 q 0 1 0 0 r 1
Аксонометрик проекцияларда проекцияловчи тўғри чизиқлар картина текислигига перпендикуляр бўлади.
Проекциялаш текислиги ва координата текисликларининг ўзаро жойлашувига мос ҳолда учта проекцияга ажратилади:
триметрия – картина текислигининг нормал вектори координата ўқлари билан ҳар хил бурчак ташкил қилади (40,а –расмга қаралсин);
диметрия – картина текислиги ва координата ўқлари орасидаги бурчаклардан иккитаси ўзаро тенг, учинчиси эса улардан фарқли (40,б-расмга қаралсин);
изометрия – картина текислиги ва координата ўқлари орасидаги барча учта бурчак ўзаро тенг
а) x б) в) x x y
y y
z z z
40-расм
Учта турдан ҳар бири ҳам координата ўқлари атрофида буриш ва кейин эса параллел проекциялаш комбинациялари орқали ҳосил қилинади.
Ордината ўқи атрофида бурчакка буриб, кейин абсцисса ўқи атрофида бурчакка буриб, кейин Оz (аппликат) бўйлаб параллел проекциялашда қуйидаги матрица ҳосил бўлади:
cos
M sincos
|
0 cos
|
sin
sincos0
|
0
0
| 00 0
00 1
Умуман:
lcos;lsin
l 1, 450, 1 0 0 0
Кабинет 1 проекциясида0 : K 0 1 00 00 l 2, 45 0 0 0 1
а) эркин проекцияда проекцияловчи тўғри чизиқнинг картина текислигига оғиш бурчаги тўғри чизиқнинг ярмига тенг, у ҳолда = = cos /4;
б) кабинет проекция – эркин проекциянинг хусусий ҳоли – учинчи ўқ бўйича масштаб икки баробар кичик: = = 1/2cos /4.
Эътиборингиз учун рахмат!
Do'stlaringiz bilan baham: |