Ma’ruza №1 Kirish. Avtomatika asoslari fanining maqsadi va vazifalari. Reja

ROSTLASh OB’EKTINING XARAKTERISTIKALARI

Rostlash ob’ekti avtomatik sistemaning asosiy qismi bo‘lganligi sababli, ularniig xarakteristika va xossalarini o‘rganish rostlash sifatini yaxshilash uchun muhimdir.

Rostlash ob’ekti statik va dinamik xarakteristikalar bilan xarakterlanadi. Ob’ektlarni avtomatik rostlash sistemaning alohida bir zvenosi deb qaraydigan bulsak , ular chiqish va kirish kattaliklariga ega.

8-rasm.

Rostlash ob’ektining statik xarakteristikasi deb, uning muvozanat holatida chiqish kattaligi bilan kirish kattaligi o‘rtasidagi bog‘lanishiga aytiladi. Ob’ektlarni statik xarakteristikasi analitik, jadval va grafik ko‘rinishda berilishi mumkin. Chiziqli sistemalarning statik xarakteristikasi umumiy holda quyidagicha yoziladi.

Xch = KXk

K - ob’ektning kuchaytirish koeffitsienti o‘zgarmas koeffitsient bo‘lib, uning qiymati chiqish kattaligini kirish kattaligidan necha marta katta ekanligini ko‘rsatadi (8-rasm) va o-burchakning tangensi bilan ifodalaniladi.

Avtomatik sistemani tashkil qiladigan ko‘pchilik real elementlar chiziqli emas. Bunday sistemalarni hisoblashda ularni chiziqli qilish uchun chiziklashtiriladi. Ob’ektlarning statik xarakteristikalari eksperimental yoki analitik usulda aniklanadi.

Rostlash ob’ektining dinamik xarakteristikasi deb, uning o‘gish rejimida chiqish kattaligining vaqt bo‘yicha o‘zgarishi bilan kirish kattaligi o‘rtasidagi bog‘lanishiga aytiladi. Ob’ektlarning dinamik xarakteristikasi o‘tish va chastotali xarakteristikalarga bo‘linadi.

Ob’ektlarining o‘tish xarakteristikasi ulariing kirishiga pog‘onasimon g‘alayonlanish berilgandagi reaksiyasini ko‘rsatadi. Ob’ektlarning chastotali xarakteristikasi esa, ularning kirishiga sinusoidal g‘alayonlanish bergandagi reaksiyasini ko‘rsatadi. Dnnamik xarakteristikalarni statik xarakteristikalar kabi eksperimental va analitik usulda olish mumkin. O‘tish xarakteristikasini tajriba yo‘li bilan aniqlashda rostlagich rostlash ob’ektidan uzib qo‘yiladi va sistemani kirishiga qo‘l bilan pog‘onasimon g‘alayonlanish beriladi. Hosil bo‘lgan o‘tish xarakteristikasidan quyidagi dinamik kattaliklarni aniqlash mumkin: kechiqish, o‘zgarmas vaqt koeffitsienti - - T va uzatish koeffitsienti — K (9-rasm).

9-rasm. Rostlash ob’ektining o‘tish xarakteristikasi.