Ma’ruza №1 Kirish. Avtomatika asoslari fanining maqsadi va vazifalari. Reja

ABS ning funksional va struktura sxemalari

Ma’lum vazifalarni bajaruvchi sistema qismini funksional element deb ataymiz. Funksional element quyidagilarni bajarishi mumkin:

• 
  Nazoratlanuvchi kattalikni signalga aylantiradi (datchik, rele);
  
• 
  Signalning qiymati bo‘yicha (kuchaytirgich), xarakteri bo‘yicha (analograqam, raqam-analog o‘zgartirgichlari), fizik tabiati bo‘yicha, kirish yo‘li va chiqish yo‘li signallari orasidagi funksional bog‘lanish ko‘rinishi bo‘yicha (integrator, differensiallar va hokazo) o‘zgartiradi;
  
• 
  Signallarni taqqoslaydi (taqqoslash qurilmalari, nulorgan va hokazo);
  
• 
  Signalni saqlash (to‘plagich, registr), signalni ishlab chiqarishi (programmali qurilma, generator va hokazo) mumkin;
  
• 
  Signalni boshqariluvchi jarayonga ta’sir uchun ishlatish (ijrochi qurilma, servomexanizm) mumkin.
  

Funksional elementlar orasidagi bog‘lanish ko‘rsatilgan tasvir funksional sxema deb ataladi.

Xususiy, ammo avtomatik sistemalarni o‘rganishda muhim hisoblangan funksional sxema xili signallarni faqat matematik o‘zgartirishini aks ettiruvchi struktura sxemadir. Struktura sxema quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

1) signallar ustida chiziqli-differensial amallarni bajaruvchi chiziqli bo‘g‘inlar va chiziqli bo‘lmagan algebraik amallarni bajaruvchi chiziqli bo‘lmagan o‘zgartkichlar;

2) signallar qo‘shiladigan yoki ayriladigan jamlagichlar;

3) signallarning tarmoqlanish nuqtalari (tugunlari);

4) signallarning uzatilish yo‘nalishlarini ko‘rsatuvchi bog‘lanishlar.

Chiziqli ABS lar faqat chiziqli namunaviy bo‘g‘inlar (jamlagichlar, qismlar va bog‘lanishlar) yordamida berilishi mumkin.