|
Mavzu yuzasidan savollar:
1 Sog’lom bolani dunyoga keltirish haqia nimalarni bilasiz ?
2 Tug’ma nuqson nima ?
3 Orttirilgan nuqson deganda nimani tushunasiz ?
Foydalanilgan adabiyotlar.
Ayupova M.Y. Logopediya. T.: O’zbekiston faylasuflar milliy jamiyati, 2007.
2.Дефектологический словарь. M.: Владос, 2001y.
3.Лапшин В.A., Пузанов Б.П. Основи дефектологии. M.: Просвещение, 1990.
4.Mo’minova L.R. Logopediya. T., 2006 y.
5.Po’latova P. Maxsus pedagogika (Oligofrenopedagogika). T.:«G’afur G’ulom», 2007.
6.Raxmanova V.S. Maxsus pedagogika. T.: G’ofur G’ulom, 2004 y.
7.www. Ziyo.net
5-mavzu: Ko’r va zaif ko’ruvchi bolalarning nuqsonlarini kelib chiqish sabablari
(2soat ,nazariy)
Reja:
1 Ko’rish nuqsonining kelib chiqish sabablari
2 Ko’rish nuqsonining turlari
Тayanch so’z va iboralar.:
Miya, Ko’r va zaif ko’ruvchi bolalarning nuqsonlarini kelib chiqish sabablari
oily nerv faoliyati, refleks,birinchi va ikkinchi signal sistemasiю
Ko'rishga aloqador nuqsonlar kelib chiqish sabablariga ko'ra tug'ma va orttirilgan bo'ladi. Tug’ma nuqsonlar sabablari orasida irsiy kasallilar (masalan, tug’ma kataraktaning ba’zi bir shakllari), homilador ayolning toksoplazmoz, qizilcha kasalliklari bilan og’rishi, homila ko’rish organlarining embrional rivojlanish jarayonida shikastlanishi, miya o’smasi va shu kabi kasalliklar katta rol o’ynaydi.
Orttirilgan ko’rish nuqsonlari hozirgi kunda nisbatan kam uchraydi. Aholiga davolash-profilaktika, oftolmologiya yordamini yaxshilanganligi munosabati bilan zaif ko’ruvchi bolalar ancha kamaydi.
Ko’rish nuqsonlari zo’rayib boradigan va muqim turadigan shaklda bo’ladi. Zo’rayib boradigan xili kun sayin og’irlashib, bora-bora ko’rlikka olib keladi. Muqim shakli esa turg’un bo’ladi, bolaning ko’rish darajasi doim bir xilda turaveradi. Ko’rish qobilyatining zo’rayib boradigan zaifligi ko’ksuv, ya’ni glaucoma deb ataladi. Glaucoma – ko’z ichki bosimining ko’tarilib ketishi.
Ko’zi ojiz, so’qir bolalar ko’r tug’ilgan va ko’r bo’lib qolgan bolalar deb ikki guruhga bo’linadi. Birinchi guruhga tug’ilishdan ko’zi ojiz va tug’ilgandan so’ng to uch yoshgacha bo’lgan davr ichida ko’rish qobilyati buzilgan bolalar kiritilsa, ikkinchisiga keyinchalik ko’zi ko’r bo’lib qolgan bolalar kiritiladi, bunday bolalar xotirasida ko’rish tasavvurlari saqlanib qolgan bo’ladi.
Ko’rish nuqsonlarining eng ko’p tarqalgan shakllaridan biri-refraksiya anomaliyalaridir. Ularga uzoqni va yaqinni ko’rish astigmatizmi kiradi.
Yaqin ko’rishda bola uzoqdagi buyumlarni noaniq ko’radi. Yaqin ko’rishda xarita, jadvallar, sayr vaqtida uzoqdagi buyumlarni kuzatish, o’qish, yozish, mehnat darslarida bajariladigan ishlar, rasmlarni o’zlashtirishda qiyinchiliklar kuzatiladi. Yaqin ko’rish ko’zoynaklar yordamida tuzatiladi. Yaqin ko’ruvchi bolalarga boshni uzoq egib turish, tez engashish, og’ir ko’tarish, tana silkinishlari, mayda ob’yektlar bilan uzoq ishlash ta’qiqlanadi. Uzluksiz ish 15 daqiqa. Xira yorug’lik man etiladi.
Uzoqdan ko’rishda – buyumlarni ko’zdan yiroqda ko’radi. Ko’zga yaqin buyumlarni idrok etishda qiynaladi. Bunday bolalar mayda ob’yektlarni ko’rib o’rganishga mo’ljallangan darslarda juda qiynaladilar va o’qish, yozish hamda tarqatma material bilan ishlashda qiyinchilikka uchraydilar. Uzoqdan ko’rish maxsus korreksiya ko’zoynaklari bilan to’g’rilanishi mumkin. Ularga jismoniy vazifalarni bajarish taqiqlanmaydi. Yaqin ob’yektlar bilan uzoq ishlash taqiqlanadi.
Ko’rishda nuqsoni bo’lgan bolalarni tarbiyalash va maxsus ta’lim berishda oilaga ko’maklashish maqsadida maxsus va oilaviy MTM qoshida maktabgacha tarbiya muassasalari ochilgan.
Ko’rishda nuqsoni bo’lgan bolalar uchun bog’chalar faoliyatida 4 asosiy vazifani belgilash mumkin. Ularning bajarilishi nafaqat bolalarning umumta’lim dasturlarini o’zlashtirishga imkoniyatlarini, balki, rivojlanishidagi ikkilamchi nuqsonlarni korreksiyalash va kompensatsiyalashni ham ta’minlaydi.
Qisman va zaif ko’radigan bolalarda saqlangan ko’rish funksiyalarini rivojlantirish, ambliopiya va g’ilay bolalarni ularni normagacha tibbiy va pedagogik vositalar bilan tiklash.
Bolalarning rivojlanishi o’quv dasturini o’zlashtirish uchun ularning psixik-jismoniy rivojlanish xususiyatlarini hisobga olgan holda qulay sharoitlar yaratish.
Bola hayotining dastlabki oy, yillarida noto’g’ri natijasida ro’y beradigan ikkilamchi nuqsonlarni korreksiyalash.
Ko’rishda nuqsoni bo’lgan maktabgacha yoshdagi bolalarda bilim, o’yin, mehnat faoliyati kompensator usullarini shakllantirish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
