Маoлумотнома

«Yosh yo’riqchilar»ni tayyorlash dasturi.

t/n	I.Nazariy tayyorgarlik uchun umumiy mavzular va suhbatlarning tezislari	Soatlar soni
1.	O’zbekiston jismoniy madaniyativa sporti.	0,25
2.	«Alpomish» va «Barchinoy» salomatlik testi.	0,5
3.	Prezidentimiz va hukumatimizning jismoniy tarbiya va ayniqsa o’quvchilar sportini rivojlantirish tadbirlari (Bolalar sporti jamg’armasi, «Umid nihollari».	0,25
4.	Inson organizmini tuzilishi va funktsiyasi haqida.	1,0
5.	Jismoniy mashqlarni inson organizmiga taosiri.	0,5
6.	Sportda jarohatlanish va shikastlanishni ogohlantirish.	0,5
	Jami:	3 soat

№	II.Engil atletika	Nazariya	Amaliyot
1.	Engil atletikani mamlakatimiz va viloyatimizdagi rivoji.	2	-
2.	Qisqa masofalarga yugurishlar. Yugurishda qo’llar va oyoqlar harakati. Yuqori va past startlar. Masofa bo’lib yugurishlar. Marra oldi yugurish. Estafeta tayoqchasini uzatish	1	2
3.	Uzun masofalarga yugurish. Kross. Kross masofasini o’lchag. Kross yugurishi paytidagi finishdagi, xronometrchilar va masofadagilarning ishlari.	1	1
4.	Balandlikga sakrashlar. Tanaga tezlik berish, depsinish, «qadamlab sakrash», «pereuidnoy», «perekat», «Fosberi-flop» usullari.	-	2
5.	Uzunlikga sakrashlar. Tanaga tezlik berish, depsinish, uchish va yerga tushish.	-	2
6.	Granata, tennis to’pini uloqtirish.	-	1
7.	CHigal yozish uchun eng sodda mashqlar.	-	1
8.	Engil atletika mashqlarini gigienasi.	2	-
9.	Musobaqa qoidalari. Yugurish, uzunlikga sakrash, balandlikga sakrashlar, uloqtirish musobaqa qoidalari.	2	3
	Jami:	20 soat

№	III.Voleybol	Nazariya	Amaliyot
1.	Voleybol o’yinining qisqacha tasnifi va uni tarixining sharxi.	1	-
2.	Yuqoridan to’p uzatishlar texnikasi.	-	6
3.	Uzatishlarning xillari. Pastdan to’pni urib o’yinga kiritishlar.	-	2
4.	O’yinning asosiy elementlari bilan tanishtirish.	-	2
5.	Musobaqa tashkillash va uni o’tkazish.	2	-
6.	O’yin qoidalari.	2	2
	Jami:	16 soat

№	IV.Qo’l to’pi	Nazariya	Amaliyot
1.	Musobaqa qoidalari.	2	4
2.	O’yinning asosiy elementlari.	1	8
3.	O’yinning texnik va taktik elementlari tahlili.	1	-
4.	Sportchi gigienasi, maxsus mashqlar.	1	-
	Jami:	17 soat

№	V.Futbol	Nazariya	Amaliyot
1.	Musobaqa qoidalari.	2	2
2.	Asosiy texnik elementlari. a)to’pni o’ng va chap oyoqlarda tepish. b)to’pni olib yurish. v)darvozabon o’yini.	-	6
3.	O’yinning texnikasi va taktikasini tahlili.	2	2
4.	Sportchi gigienasi, futbolchining maxsus mashqlari.	2	-
	Jami:	16 soat

№	VI.Basket bol	Nazariya	Amaliyot
1.	Basketbolni rivojlanishi, jismoniy tarbiya tizimidagi ahamiyati, o’yinchi gigienasi. Sport maydonini jihozlanishi.	1	-
2.	O’yin qoidalari va hakamlik.	2	4
3.	O’yin texniksini o’rgatish (yurish, yugurish, to’xtash, ilib olish, korzinaga tashlash, shtraf to’pi tashlash, burilishlar, olib yurish, aldash va h.k.	-	6
4.	O’yin taktikasi bilan tanishtirish. a)hujum va himoyada o’ynash. b)hujum tizimi. v)himoya taktikasi va hakamlik.	1 - - -	- 2 2 2
	Jami:	20 soat

2.8. «Jamoatchi yosh sport hakamlar»ni tayyorlash.

«Jamoatchi yosh sport hakami» unvoni MJTJsining qarori bilan 11-15 yoshdagilarga, maktabning sport hayotida faol ishtirok etganligi, hakamlar tayyorlash seminarini o’qigandan keyin hakamlik qilish amaliyotini kamida uchta musobaqada «yaxshi» bahoga o’tgan dan so’ng beriladi.

Yosh sport hakamlarni tayyorlash nazariy va Amaliy mashg’ulotlar shaklida amalga oshiriladi. Nazariy mashg’ulotlar suhbat ko’rinishida va ular uyga vazifa bilan to’ldiriladi va bu topshiriqlar bo’lajak sport hakami tomonidan mustaqil bajariladi.

Seminarni olib borishda eshituvchilarga qaysi savollar qanday ketma-ketlikda tavsiya qilinishi oldindan belgilab olinadi; mashg’ulotni aniq o’tkazish uchun sxemalar va chizmalar tayyorlanadi.

Misol sifatida hakamlik amaliyotida sodir bo’lgan voqea va hodisalardan gapirib beriladi, ayniqsa eshituvchilarni o’zlari tomonidan sodir qilinganlari bo’lsa Yana yaxshi. SHunday holatlardagina misollar hammabop va tushunarli bo’ladi.

Mashg’ulotlarga tayyorlanayotib musobaqa qoidalarini puxta muhokama qilish darkor, tavsiya qilingan adabiyotlar o’rganiladi, mashg’ulot tezislari tayyorlanadi – o’qilayotgan mavzuning asosiy holatlari formaga solinadi va misollar belgilanadi. Har bir darsning oxirida uyda o’qilgan material uchun savollar beriladi va uy vazifasi tekshiriladi, so’ng Yangi material ifodalanadi. Qandaydir qoidani tushuntirib, eshituvchilarga misol keltirish yuklatiladi va javoblari orqali ularning shu qoidani bilishi va undan amalda foydalana olishi haqida tasavvur hosil qilinadi. Agarda, mashg’ulot paytida savol bo’yicha tushunmovchilik yuzaga kelsa, uni to’g’ri javobini keyingi mashg’ulotga ko’chiriladi (suriladi), chunki nisbatan tajribali hakamlardan maslahat olish yoki so’rash uchun vaqt zarur bo’ladi va maxsus adabiyotlar o’qiladi.

SHundan so’ng belgilangan material nimaga mo’ljallanganligi, o’tilganning asosiy holatlarini qisqacha takrorlashga to’g’ri keladi.

Yosh sport hakamini tayyorlash dasturi

№		I.Engil atletika	Nazariya		Amaliyot
1.		O’zbekistonda yengil atletikaning rivojlanishi.	-		1
2.		Turli xil musobaqalar, musobaqa dasturlari, musobaqa haqida nizom va uni tuzish.	-		2
3.		Hakamlarning vazifalari, musobaqa o’tkazish qoidalari, musobaqaga hakamlik qoidalari	-		6
4.		Musobaqa joyini tayyorlash, musobaqaga oldindan tayyorgarlik, sport jihozlarini razmerlari.	-		4
5.		Hakamlik amaliyoti.	-		6
		Jami:	19 soat
№	II.Suzish			Nazariya		Amaliyot
1.	O’zbekistonda suzishni rivojlanishi.			-		1
2.	Turli xil musobaqalarning xarakteri, ularni tashkillash va o’tkazish. Musobaqa nizomini tuzish.			-		2
3.	Hakamlik qoidalari va hakamlik texnikasi. Hakamlar kollegiyasining ishi. a)alohida hakamlarni ishi. b)musobaqa kotibini ishi (qatnashchilarni shaxsiy kartochkalarini tuzish, musobaqalashuvchilarni guruhlash, tablitsa bo’yicha natijalar aniqlash va boshqalar.			-		5
4.	Hakamlik vazifasini bajarish amaliyoti.
	Jami:			16 soat

№	III.Basketbol	Nazariya	Amaliyot
1.	O’zbekistonda basketbolni rivojlanishi.	-	1
2.	Turli xil musobaqalarning tasnifi, uni tashkillash va o’tkazish. Musobaqa nizomini tuzish.	-	2
3.	Musobaqa o’tkazish tizimi.	-	2
4.	O’yin qoidalari va hakamlik texnikasi.	-	6
5.	Hakamlik amaliyoti	-	7
	Jami:	18 soat

Qo’l to’pi, voleybol bo’yicha yosh jamoatchi hakamlarni tayyorlash dasturi ham basketboldagi mavzularni nazarda tutadi. Huddi shunday dasturlarni boshqa sport turlari uchun tuzish mumkin. O’quvchilarning tayyorgarligiga qarab dastur materialiga o’zgartirishlar kiritish mumkin. Biz tavsiya qilgan dastur namunaviylikga davogar emas.