Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Suwdi ximiyaliq jol menen tazalawda 
ogan ximiyaliq zatlar 
sahnadi. Pataslawshi zatlar bul zatlar menen birikpe payda etip, 
amawli tindirgishlarda shogindige aylandmladi. Ayinm zatlar 
ziyansiz halga keltiriledi. Bul usilda suwdi xlorlaw kobirek 
qolamladi. Sanaattm qishqil shigmdi suwlarm tazalawda bazida 
hak suwi isletiledi. Agin suwlardi tazalawda elektroliz usilinan da 
paydalamladi.
Suwdi 
biologiyaliq jol 
menen 
tazalawda 
suwdagi 
pataslawshi zatlar biologiyaliq processler jardeminde, yagniy 
hawizlerde toplangan patas suwlarda tiirli suw 6simliklerin osiriw 
joli menen (misali, Shirshiq azot zavodi, Samarqand fosfor 
zavodlarmin hawizlerinde) patas suwdagi zatlar osimlikler 
tarepinen ozlestiriledi, organikaliq-mineral zatlardin mugdan 
kemeyedi, suw sipati jaqsilanadi, kislorodqa bayip, suw tiniq, 
iyissiz boladi, suwdagi nitrat ham fosforlar erigen halda boladi. 
Biologiyaliq tazalangan suwdi egin maydanlarm suwganwga 
isletiw mumkin ham ashiq suw hawizlerine de taslasa boladi. Bul
364

---

jol menen tazalangan suwdan кей paydalamw imkaniyati tuwiladi 
(Ergashev, 1982).
13.7. Suwdan paydalamw ham qorgaw
Dunya boymsha xojaliqlardi rawajlandinw natiyjesinde 
suwdan paydalamw ham om insaniyat omirinde paydalamw 
kolemi kun sayrn artiwma alip keldi. Paydalamw ushm jer asti 
suwlan isletiledi. Isletilgen suwdin yanminan kobi qaytpaydi.
Suwdan aqilana paydalamw ham qorgaw ilajlan aldi menen 
suwlardi kommunal, awil xojaligi ham sanaatta lqtiyatliq penen 
sanplaw ham de pataslangan suwlardi tazalawga qaytanw. 
Hazirgi waqitta suw hawizlerinin pataslamwman saqlawdin en 
natiyjeli ilaji suwdi shigindisiz qayta islew texnologiyasm 
engiziw. Shigindisiz texnologiya degende ortahqqa ziyanli 
zatlardi 
shigarmaytugm 
yamasa 
olar 
mugdann 
juda 
kemeytetetugm 
kompleks is-ilajlar 
tiisiniledi. Bunin ushin 
suwdan paydalamwdm jabiq usilina otiw juda ahmiyetli. Juda 
joqari sipatli suwdi talap qilmaytugin jumislarda suwdan qayta 
paydalamwdi 90-95% ke jetkiziw miimkin.