Motivaciyalawda qollanilatug’in usillar

Motivaciyalawda qollanilatug’in usillar

Nurmuhammedov Asilbek

Reje:

• Motivaciya haqqinda tu’sinik
• Motivler haqqinda tu’sinik ha’m motivaciya usillari
• Motivaciyanin’ teoriyalari

Motivaciya haqqinda tu’sinik

Motivaciya (grekshe motif, latinsha moveo- “ha’reketlendiremen”) – insanlardi qandayda bir maqsetke erisiwi ushin umtiliw, bug’an qizig’iwshiliq oyatiw ha’m bunin’ ushin ku’sh toplaw processi.

Basshilar o’zlerinin’ jumisshilarin tu’sinew yamasa tu’sinbewine qaramastan, olardi barxama maqsetke erisiwge qiziqtiradi. A’yyemgi da’wirlerde bunin’ ushin qamshi ha’m qorqitiwlardan paydalang’an, ayirimlarina sawg’alar berilgen.

XX a’sirge shekem egerde ko’birek pul tabiw mu’mkinshiligi berilse, adamlar jaqsi isleydi degen pikirler u’stemlik etken, yag’niy motivaciyalaw jumsalg’an energiyag’a pul tu’rinde siyliq beriwden ibarat edi. Biraq keyingi izertlewler bunday ha’reketlerdin’ qa’te ekenligin aniqladi ha’m motivaciyanin’ mu’tajliklerdin’ quramali kompleksinen ibarat ekenligin ko’rsetti.

XX a’sirge shekem egerde ko’birek pul tabiw mu’mkinshiligi berilse, adamlar jaqsi isleydi degen pikirler u’stemlik etken, yag’niy motivaciyalaw jumsalg’an energiyag’a pul tu’rinde siyliq beriwden ibarat edi. Biraq keyingi izertlewler bunday ha’reketlerdin’ qa’te ekenligin aniqladi ha’m motivaciyanin’ mu’tajliklerdin’ quramali kompleksinen ibarat ekenligin ko’rsetti.

Islewshilerdi qiziqtiriw ushin ha’r qanday basshi olardin’ mu’tajliklerin aniqlawi ha’m bul mu’tajliklerdi jaqsi jumis islew arqali qanaatlandiriwi kerek boladi.

Basqariwdag’I motivaciya usillarin to’mendegishe ta’riyplew mu’mkin:

• Ekonomikaliq motivaciya usillari- is haqi, siyliq, jen’illikler, procentler, paydani bo’listiriwde qatnasiw, akciyalar paketi, qosimsha is haqi ha’m t.b.
• Socialliq motivaciya usillari- kollektiv ortasinda xoshametlew, alg’isnama dag’azalaw, qisindiriw ha’m t.b.

• Ruwxiy motivaciya usillari- abiroyin asiriw, biyparwaliqtin’ ziyanli ha’m artiqsha ekenligin tu’sindiriw h.t.b
• Ja’miyetlik- siyasiy usillari- ja’miyetlik aktivligin joqarilatiw, ta’jiriybe almasiw, jumistag’i mamanliqti xoshametlew;
• Ag’artiwshiliq motivaciya usillari- jeke ushirasiwda yaki kollektiv arasinda ta’n aliw, maqtaw yamasa kritikalaw.