Qan funktsiyaları

Qan funktsiyaları

1. Transport
2. Dem alıw
3. Trofik yamasa azıqlıq
4. Shıǵarıwshı, yamasa shıǵarıp jiberiwshi
5. Termoregulyatsiya
6. Qorǵaw
7. Qumaral yamasa tártipke soluvchi
8. Gomeostatik
Qan kólemi
Qannıń ulıwma muǵdarı dene salmaǵınıń 6 -8% tin quraydı, yaǵnıy. shama menen 5-6 l
3, 5-4 l - aylanba qan kólemi (vCC)
1, 5-2 l - qarın boslig'i shólkemleri, teri astı toqımaları hám basqalardıń tamırlarında jatqızılǵan.
Qannıń quramı
Qan
Qáliplesken elementler plazma
qan
40 -45% 55-65%
Qannıń qáliplesken elementleri:
Eritrositlar: er adamlarda 4, 0-5, 1 x 1012 / l
3, 9 - 4, 7 x 1012 / l
hayallar arasında
Leykotsitlar: 4, 0 - 9, 0 x 109 / l
Trombotsitlar: 180-320 x 109 / l
Qızıl qan kletkaları
Eritrositlerdin’ tiykarǵı wazıypaları :
Dem alıw
Qannıń pH ma`nisin saqlaw (gemoglobin buferi)
Qan jibisiwinde qatnasadı
Qan gruppaları anıqlanadı (antigenlar A, B, Rh hám basqalar membranada jaylasqan )
Leykotsitler túrleri
Leykotsitlerdin’ funktsiyaları :
Qorǵaw :
mikroorganizmlerdin’ fagocitozı ;
bakteritsid tásiri,
antitoksik tásir,
immunitet reakciyalarında qatnasıw
Regenerativ (ziyanlangan toqımalardıń tikleniwine járdem beredi)
Qan koagulyatsiyasi hám fibrinoliz processlerinde qatnasıw etiń
Transport (fermentlerdi tasıwshılar : gistaminaza, kislota fosfataza, lizosomal gidrolazalar)
Leykotsitler túrleri
Leykotsitler
Granulotsitler: Agranulotsitler:
neytrofiller 45-70% monositler 2-10%
eozinofiller 1-5% limfocitler 25-40%
bazofiller 0, 5-1%
Neytrofil leykotsitler
Yadronıń etuklik dárejesine kóre olar tómendegilerge bólinedi:
jas (metamyelotsitler) 0-1%
pıshaq 1-5%
segmentlengen 45-65%
Jas neytrofil
Neytrofilni pıshaqlaw
Segmentlengen neytrofil
Neytrofillar (mikrofaglar) funktsiyaları
Bakteriyalar hám toqımalardıń bólekleniw ónimleriniń fagocitozı (zálel jayına birinshi bolıp etip baradı )
Sitotoksik tásir (lizozim - bakteriyalar diywalinı ziyanlaydı ; katyonik beloklar - mikroblardıń dem alıwın hám artıwın buzadı ; proteazlar hám kislota gidrolazalari - fagocitozlanǵan ob'ektlerdi as sińiriw etedi;
kletka membranalarına zálel etkazadigan superoksid ionları hám vodorod periks payda bolıwı )
Toqımalardıń jańalanıwın xoshametlentiretuǵın elementlardıń sekretsiyasi
Interferon islep shıǵarıw (virusqa qarsı tásir)
Neytrofillar adamdıń jinsini anıqlawı múmkin (hayal genotipida baraban bar)
Eozinofil
Eozinofillerdin funktsiyaları :
Tiykarǵı funktsiya - belok kelip shıǵıwı júzimsinlarini, biygana beloklardı, sonıń menen birge, antigen-áyyemgior kompleksin zıyansizlentiriw hám joq etiw.
Gistaminni bólekleytuǵın gistaminaza fermentin islep shıǵarıw
Antiparazitik tásir (gelmint lichinkalariga sitotoksik tásir)
Bazofil
Bazofillarning funktsiyaları
Olar quramındaǵı biologiyalıq aktiv elementlar menen baylanıslı :
geparin isiw óshog'ida qan jibisiwin aldın aladı ;
gistamin kapillyarlardı keńeytiredi, bul rezorbsiya hám shıpa beriwge járdem beredi;
gialuron kislotası, trombotsitlarni aktivlestiriwshi faktor (PAF), tromboksanlar hám basqalar.
Agranulotsitler:
monotsitler
limfotsitler
Monotsitlar (makrofaglar) funktsiyaları
Fagocitoz (kislotalı ortalıqta )
Sintezlew:
- komplement sistemasınıń strukturalıq bólimleri
interferon
o'simta nekrozi faktorı
interleykin
Antigen prezentaciyaın atqarıń
Limfotsit
Limfocitlerdiń wazıypaları :
Arnawlı immunitetti qáliplestiriwdi ámelge asırıń,
qorǵaw áyyemgiorlarning sintezi;
biygana kletkalardıń bólekleniwi
transplantatsiyani biykarlaw etiw reakciyası
immunologik yadtı támiyinleydi
Limfotsitler turleri:
Limfocitler
T kletkaları B kletkaları O limfocitler
(timusga baylanıslı ) (bursalga baylanıslı ) (no)
60% 25-30% 10 -20%
T-limfocitler
T-adam óltiriwshiler - biygana kletkalardı joq etedi;
T-járdemshiler - " járdem", yaǵnıy. basqa túrdegi kletkalardıń kóbeyiwi hám parıqlanishini xoshametlew;
T-supressorlar - immun juwaptı bostiradi;
Immunologik yaddıń T-kletkaları - organizmge biygana elementlardıń kirip keliwin " baqlaw" ni támiyinleydi.
B-limfocitler
B-limfocitlerdiń antigen menen óz-ara tásiri olardıń etuk (plazma) kletkalarına aylanıwına alıp keledi.
Plazma kletkaları 5 taypa daǵı immunoglobulinlar - ántikorlerdi islep shıǵaradı :
IgM, IgG, IgA, IgE, IgD
Gumoral immunitet - biygana kletkalardı joq etiw hám olardıń metabolik ónimlerin áyyemgiorlarni antigenlarga bólew arqalı neytrallaw.
Bul reakciyalar kletkadan tısqarı bakteriyalar hám viruslarǵa qarsı qaratılǵan.
Kletka immuniteti -
immun reakciyalar (antigenlarni joq etiw) effektor T-limfocitler (T-killerlar) tárepinen ámelge asıriladı.
Trombotsitler