Мамлакатимизда иқтисодий соҳада ислоҳотларни чуқурлаштириш ва эркинлаштириш борасида макроиқтисодий ва молиявий барқарорликка эришиш асосий вазифалардан бири ҳисобланади

ТАСДИКЛАЙМАН
КАФЕДРА МУДИРИ________Д. XОДЖАЕВА
____-_________2017


Мавзу: Корхонада меҳнат ресурсларини таҳлил қилишнинг ахамияти, таҳлил вазифалари ва ахборот манбалари
Режа:

1. 
   Корхонада меҳнат ресурсларини таҳлил қилишнинг аҳамияти
   
2. 
   Корхонада меҳнат ресурслари таҳлилнинг асосий вазифалари ва ахборот манбалари
   

Корхонанинг меҳнат ресурслари билан таъминланишини таҳлили


Эркин иктисодий муносабатлар шароитида корхоналарда махсулот (иш, хизмат)лар ишлаб чикаришда асосий уринни жонли мехнат омили, яъни инсон омили мухим ахамият касб этади. Чунки хар кандай фан-техника тараккиётининг ривожланган боскичида хам инсон омилининг булиши талаб этилади. Яъни, юкори технологияга асосланган ишлаб чикариш ускуналарини хам инсон бошкариши лозим булади. Бундай шароитда корхоналарнинг мехнат ресурслари билан таъминланганлик даражасини ўрганиб бориш мухим ахамият касб этади.
Махсулот ишлаб чикариш хажмининг ошишига, махсулот таннархининг пасайишига, фойда микдорининг ошишига хамда бошка бир катор техник-иктисодий кўрсаткичларининг яхшиланиши корхонанинг мехнат ресурслари билан таъминланиш даражасига боғлик. Мехнат кўрсаткичларининг бажарилиш даражаси машина ва жихозлардан максимал фойдаланишга, ишлаб чикаришни бир маромда амалга оширилишига ва мехнат унумдорлигини усишига таъсир курсатади.
Бугунги кунда республикамизда руй бераётган ижтимоий- иктисодий ўзгаришлар мавжуд мехнат ресурсларидан самарали фойдаланишни такозо этмокда. Мехнат курсаткичлари таркибига одатда куйидагилар киради:
А) Иш хаки фонди;
Б) Ходимлар сони;
В) Мехнат унумдорлиги;
Г) Ўртача йиллик иш хаки.
Республикамизда 1998-2003 йилларда Ялпи ички махсулот, саноат махсулотини ишлаб чикариш хажми юкори суръатлар билан олдинги йилларга нисбатан усди. Шу йиллар давомида ЯИМ хажмининг усиш даражаси ўртача 4 %дан юкори булди. Мехнат унумдорлигини усиш даражаси махсулот хажмини усиш даражасига нисбатан юкори булиши мамлакат микёсида катта иктисодий самара берди. Халкаро тажрибадан маълумки, шу кўрсаткич давлат иктисодиёти кудрати, кишилар турмуш фаровонлиги омилларини мезони булиб хизмат килади.
Бугунги бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида хўжалик юритувчи субъектларнинг меҳнат ресурслари билан таъминланганлигини ўрганишда бошқарув таҳлилининг асосий вазифалари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:
1. Хўжалик юритувчи субъектларнинг меҳнат ресурслари билан таъминланиши, уларнинг таркиби, структураси ўзгаришини меҳнат унумдорлигига бўлган таъсирини ҳисоблаш ва баҳо бериш;
2. Иш ваўтини йўўотиш сабабларини аниқлаш ва унга баҳо бериш;
3. Меҳнат унумдорлиги режасининг бажарилиши ва динамикасига объектив баҳо бериш;
4. Меҳнат ресурсларидан самарали фойдаланиш бўйича мавжуд имкониятларни аниқлаш;
5. Ходимлар қўнимсизлигига баҳо бериш;
6. Маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмига таъсир этувчи меҳнат омилларини аниқлаш ва уларга баҳо бериш;
7. Бир ходимнинг меҳнат унумдорлигини аниқлаш ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омилларга баҳо бериш;
8. Иш вақтидан фойдаланиш ва бир соатлик иш унумдорлигини ўзгаришини маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмига таъсирини ўрганиш ва ҳакозолар.
Хўжалик юритувчи субъектларнинг меҳнат ресурслари билан таъминланганлик ва улардан самарали фойдаланганлик ҳолатларига баҳо беришда бошқарув таҳлилининг асосий ахборот манбалари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:
• бизнес режа маълумотлари;
• меҳнат ресурсларидан фойдаланиш кўрсаткичларини акс эттирган 1-Т шаклидаги “Меҳнат ҳисоботи” статистик ҳисобот шакли маълумотлари;
• иш ваўтидан фойдаланиш, иш ваўти баланси тўғрисидаги ҳисобот, ишга келиш, кетиш тўғрисидаги табел, иш кунини фотографияси, ишлаб чиқариш нормасини бажарилиши тўғрисидаги маълумотнома ва бошўа маълумотлар.
Моддий ишлаб чикаришда мехнат ресурсларидан самарали фойдаланишни ифодаловчи кўрсаткичлар куйидагилардир.