Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

 
20.2-rasm.
Aktiv S va Dning turli xil ulushlaridan tashkil topgan 
sarmoyalar uchun kutilgan qaytim va standart og’ish 
 

---

203 
Amalga oshirish mumkin bo‘lgan va samarali investitsiyalar. 
Amalga 
oshirish mumkin bo‘lgan investitsiya berilgan aktivlar orqali investor tuza 
olaydigan investitsiyadir. 20.2-rasmda berilgan investitsiyalarni hammasi 
amalga oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalardir. Ushbu investitsiyalar 
kollektsiyasi amalga oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar kolleksiyasi 
deyiladi. Faqatgina ikkita aktivdan tashkil topgan investitsiyada ham amalga 
oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar tizimi grafigi egri chiziq ko‘rinishida 
bo‘ladi va u turli xil kutilgan qaytim va standart og‘ish kombinatsiyalarini 
ko‘rsatadi ikkita aktivlar uchun. 20.2-rasmda biz aktiv C va D uchun amalga 
oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar tizimini ko‘rsatdik. 
Amalga oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyaga solishtirganda, samarali 
investitsiya bu o‘sha amalga oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar tizimidagi 
risk ko‘rsatkichida eng katta kutilgan qaytilga ega investitsiyadir. Samarali 
investitsiya kam-tafovutli investitsiya ham deyiladi. Har bir risk darajasida 
samarali investitsiya mavjud. Samarali investitsiyalar kolleksiyasi samarali 
tizim deyiladi. 
20.3-rasm. 
Investitsiya samarasi
Yuqoridagi rasmda biz amalga oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar 
ichidan samaralilarini ko‘rsatdik.C va D aktivlarining kombinatsiyalaridan tashkil 
topgan risk-qaytim tizimidagi samarali investitsiya 3-5 qismlarda ko‘rinadi. Ushbu 
investitsiyalar berilgan risk darajasida kattaroq kutilgan qaytimni beradi. E’tibor 
bering 1-2 lar samarali investitsiyalar tizimiga kiritlmadi. CHunki hattoki 3da ham 
ikkisidan ham ko‘p kutilgan qaytim va kam risk mavjud. 
Biz ko‘rishimiz mumkinki 4-investitsiyada 1-dan ko‘ra kattaroq kutilgan 
qaytim va kamroq risk mavjud. Aniqki, egri chiziqning butun 1-3 qismi samarali 
emas. Barcha berilgan investitsiyalar kombinatsiyalarida 3-5 risk-qaytim tizimida 

---

204 
kattaroq qaytim va teng risk, yoki teng qaytim kamroq risk kuzatildi, yoki ikkisi 
ham. Ba’zi investitsiyada risk kamroq yoki qaytim kattaroq, shuning uchun 3-5 
investitsiyalar samaralidir va ular 1-2 ni birorta qiymat bo‘yicha kattalgidan 
foydaliroq. Masalan, 4-investitsiya 1-investitsiyadan va 3-investitsiya 1 va 2 
investitsiyaning ikkisidan ham foydaliroq.
20.4-rasmda 2tadan ko‘p bo‘lgan aktivlardan tashkil topgan amalga oshirsa 
bo‘laydigan va samarali investitsiyalar tizimini keltirib o‘tdik. Bunda, amalga 
oshirsa bo‘laydigan investitsiya tizimi egri chiziq emas, balkim yuzadir. CHunki 
2ta aktivli investitsiya tizimidan farqli o‘laroq, ko‘p aktivli investitsiya tizimida 
risk- qaytim tizimini bir necha egri chiziqdan ko‘ra bitta belgilangan yuzada 
tasvirlasa bo‘ladi. SHunga qaramasdan, samarali investitsiya tizimi II va III egri 
chiziqlarda berilgan. Ushbu rasmdan belgilangan yuzadagi investitsiya tizimidan 
ko‘ra samarali investitsiya tizimini ustunligini ko‘rish juda oson. 
20.4-rasm.