Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

 
1. Jami o’zgarmas xarajatlar = $100,000
 
2. Mahsulot birligi sotuv narxi = $10
 
3. Mahsulot birligiga to’g’ri keluvchi o’zgaruvchan xarajat = $6
 
2-ish: Raqamlarni qo’yib chiqish 
Bu ma’lumotlarni (3) tenglamaga qo’yadigan bo’lsak:
 
𝒁𝒂𝒓𝒂𝒓𝒔𝒊𝒛𝒍𝒊𝒌 =
$𝟏𝟎𝟎, 𝟎𝟎𝟎
(𝟏𝟎 − 𝟔) $/𝒎𝒂𝒉𝒔𝒖𝒍𝒐𝒕 𝒃𝒊𝒓𝒍𝒊𝒈𝒊
𝒁𝒂𝒓𝒂𝒓𝒔𝒊𝒛𝒍𝒊𝒌 = 𝟐𝟓, 𝟎𝟎𝟎 𝒃𝒊𝒓𝒍𝒊𝒌
3-ish: Natijalarni tahlil qilish
Shu tariqa, Pierce Grain kompaniyasi kelgusi yilda faqatgina o’zgarmas 
xarajatlarni qoplash uchun 25,000 birlik mahsulot sotishi kerak. Eng muhimi, 
25,000 birlik mahsulotni sotganidan so’ng Pierce Grain kompaniyasi 25,000 birlik 

---

214 
mahsulotni ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlarni ham qoplaydi va FSTD=0 
bo’ladi. 
 
𝒁𝒂𝒓𝒂𝒓𝒔𝒊𝒛𝒍𝒊𝒌 =
𝒋𝒂𝒎𝒊 𝒐
′
𝒛𝒈𝒂𝒓𝒎𝒂𝒔 𝒙𝒂𝒓𝒂𝒋𝒂𝒕𝒍𝒂𝒓
(𝟏 −
𝒐
′
𝒛𝒈𝒂𝒓𝒖𝒗𝒄𝒉𝒂𝒏 𝒙𝒂𝒓𝒂𝒋𝒂𝒕𝒍𝒂𝒓
𝒅𝒂𝒓𝒐𝒎𝒂𝒅𝒍𝒂𝒓
)
 
Zararsizlik nuqtasining puldagi ifodasi
Ko’p turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchi firma uchun zararsizlik nuqtasini 
mahsulot birligi emas, balki sotilgan mahsulotning puldagi qiymati orqali ifodalash 
qulayroq. Aslida esa, savdo muayyan mahsulotlar tuzilmasi uchun umumiy maxraj 
bo’lib xizmat qiladi. Shuningdek, tashqi tahlilchi mahsulot birligi qiymati haqidagi 
ichki ma’lumotlarni ola olmasligi mumkin. Shunday bo’lsada, u firmadan yillik 
hisobotlarni olish imkoniyatiga ega. Agar tahlilchi yillik hisobotda berilgan 
firmaning jami xarajatlarini o’zgarmas va o’zgaruvchan xarajatlarga ajrata olsa, u 
holda, umumiy puldagi ifodalangan zararsizlik nuqtasini hisoblashi mumkin 
bo’ladi.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Biz bu jarayonni “Pierce Grain” kompaniyasining xarajatlar strukturasidan 
foydalangan holda tasvirlaymiz. Tasavvur qiling, hisobot berilgan moliyaviy 
ma’lumotlar 21.1-jadvalda ko’rsatilganidek ko’rinishga ega. Agar biz xarajat-
savdo-foyda tahlili asoslanadigan sodda matematik bog’liqlikdan xabardor bo’lsak, 
u holda biz 21.1-jadvaldan Pierce Grain kompaniyasi uchun puldagi zararsizlik 
nuqtasini topishda foydalanishimiz mumkin bo’ladi.