Mamasoli jumaboyev

T U G ‘ILGAN KUNIM
( H ikoya)
Bugun uydan k o ‘zyoshi qilib chiqdim . H a m m a k o ‘ngil 
xiralik c h o y ustida b o ‘ldi: ertalab turib, yuvinib, kiyindim - 
da, h a m m a choyga o ‘tirganida m e n qovog‘imni solib, papkam ni 
yig‘ishtira boshladim . Oyim:
— M a n su ijo n , o ‘g ‘lim, avval choyingni ichib ol, papkang 
qo c h m a s, — dedilar.
I n d a m a d im . D a d a m o ‘tirayotib, oyimga im o qilib asta 
s o ‘radilar:
— 0 ‘g ‘lingizga n im a b o ‘lgan bugun, onasi?
— Bugun s h a n b a , dadasi, — d e b kuldilar oyim .
— E - h a , esim qursin, bugun M ansurvoy o ‘n ikkiga toMdi- 
ya! — D a d a m o ‘rinlaridan turib kelib m eni q u c h o q la b o ‘p- 
dilar. — T a briklaym an, o ‘g ‘lim. Q a n i, b u n d o q o ‘tir-c h i, o ‘zi 
n im a gap?
M e n h a m o n indam asdim . G a p g a tag‘in oyim aralashdilar.
— O kg ‘lingizning esi-dardi velosiped. T u n o v kuni bir g ‘in- 
g'illaganda tug'ilgan kuningda sovg‘a qila m a n , dem abm idingiz?
— B o r-y o ‘g ‘i shum i, o ‘g ‘lim? U n c h a qiyin gap em as 
e ka n -k u . S hu b u g u n o q bajo qila m iz -d a , — dedilar d a dam .
215

---

Keyin oyim ga qarab s o ‘zlarida dav o m etdilar. — Sharofat, 
ishdan s o 'n g m agazinga kirib o ‘ting. Bugun qisqa ku n -k u . 
M en in g boshqa yerda ozroq ishim b o r edi.
— M ayli, — d e d ila r oyim .
J o n - p o n i m chiqib ketdi. I n d a m a y turolm adim .
— V o y - b o ‘, ish d a n keyin?!
— H a , n im a b o ‘pti? — dedilar d a dam .
— Ishdan keyingacha m agazinda velosiped tu ra rm id i? — 
d e d im yig la m sira b .
— T u rm a y , gMldirab c hiqib ketarm idi m ag azindan?
K o ‘rib tu rib m a n , d a d a m n in g sal jahllari chiqdi. S h u n d a y
b o ‘lsa h a m t o ‘n g ‘illadim:
— O pketib qolishadi.
— H a, opketsa bittasini opketar, ikkitasini opketar. N im a , 
h a m m a sin i opketarm idi! J u d a b e to q a t b o ‘p q o p s a n -d a , o ‘g ‘lim. 
O d a m degan u n d a y boNmaydi. Ich choyingni!...
— 0 ‘zi, kecha ikkitagina qoluvdi.— K o ‘z la rim d a n yosh 
chiqib ketdi. C h o y icholm adim . Hali m aktabga e rtaroq b o ‘lsa 
h a m p a p k a m n i olib, zarda bilan uydan chiqib ketdim.
K a t ta k o ‘c h a g a c h i q i b o l g u n i m c h a d a s t r o ‘m o l i m b ila n
k o ‘z la r i m n i a r t d i m . K o ‘c h a a n c h a s o v u q b o ‘lgani b ila n
h a v o k o ‘ngil o c h a d i g a n d a r a j a d a t i n i q ed i. Q u y o s h e n d i
c h i q a b o s h l a g a n ,
b a ’zi k e c h q o l g a n y a l q o v x o ‘r o z l a r
e r i n i b g i n a q i c h q i r a r d i .
Q i s h l o q a l l a q a c h o n u y g ‘o n g a n :
k o ‘c h a d a o d a m l a r o ‘r m a l a b q o l ib d i . K o lx o z id o ra s i o l d i d a -
g in a s im y o g ‘o c h g a o ‘rn a tilg a n r a d i o k a r n a y n i n g to v u sh i a n iq
e s h it il ib t u r i b d i.
M e n m ak ta b g a h a r kuni m a n a shu katta y o ‘l bilan 
boram a n: hu y o ‘lning c he tida bir oy o q s o ‘q m o q bor, ana , 
k o ‘rinib turibdi. 0 ‘ng t o m o n id a n b o i s a katta kanal oqadi, 
k analning ikki t o m o n id a q a to r m irzateraklar. Y ozda bu kanal 
bizlardan b o ‘sham aydi: c h o ‘m ilg a n im iz - c h o ‘milgan. YoMning 
o ‘ng to m onidagi ilon iziga o bxshab chizilib yotgan s o lq m o q d a n
n e c h a m a rta „kirn o ‘zishga“ o ‘ynab c h o p ish g a n m iz . M oy 
tuproqni bosganing sayin bilq-bilq etib, oyoqlarim rohat qiladi. 
O, ayniqsa, velosipedda uchsang bu s o ‘q m oqdan! S h u n d a y
chiroyli izlar tushiradiki!.. Asti q o ‘yaverasiz. Endi m e n h am
velosipedli b o ‘l a m a n . 
M a n a s h u n d a y qilib u c h a d i a k a n g
q a ra g ‘ay: p o ‘s h t - p o ‘sht, y o ‘g ‘-e, jiring-jiring!.. Q o c h in g la r -
qochinglar!..
216

---

S h u n d a O lim kelib m enga yalinadi:
— M a n su r, b ir u c h a y , berib tur?
M en o ‘tgan yozda eski velosipedini berm aganini yuziga 
solam an. U yana yalina boshlaydi:
— J o n M ansur, h e c h b o ‘lmasa oldingga o ‘tqaz?
— Q o c h nari, urib ketaman! — de y m a n m e n unga, — 
jiring-jiring.
M e n xayolan q o i la r im n i m l ushlagandek qilib, velosipedda 
uchib ketar e k a n m a n , t o ‘satdan bir odam ga kelib urilib ketdim.
— Avariya, — d e d im m e n ko ‘zlarim ni chirt yumib. — 
Sindi velosiped!
— N im a deyapti b u tentak? — deganday b o ‘ldi birov. — 
Q a n a q a avariya, qani velosiped?!
K o ‘zlarim ni oc h ib yuborsam , oldim da m o ‘ylovlarini silab 
A h m a d p o c h ta turibdi. Qishlog‘im izda h a m m a uni A h m a d
p o c h ta , deb ataydi.
— Assalom u alaykum! — d e d im uyalganim dan.
— M ana bu boshqa gap. Va alaykum assalom, — dedi u. — 
Q o ‘rqitib yubording-ku, tentak. T o ‘xta, dadangga bir teleg­
ram m a bor, c h o p ib oborib ber. Hali maktabingga erta-ku. M en 
boshqa yoqqa borishim kerak. J u d a ishlarim k o ‘p. M a n a , — 
u orqasiga osib olgan p o c h ta sum kasidan qidirib telegram m ani 
olib berdi.
— X o ‘p, — d e d im . T e le g r a m m a n i olib o rq a m g a qa ra b 
g ‘izillab k e td im . U yga k e ls a m , d a d a m b ila n o y im e n d i 
c h o y la r in i ichib b o T is h ib , ishlariga j o ‘n a s h m o q c h i b o ‘lib 
turishgan ekan. T e legram m ani baland k o ‘tarib kirib bordim .
— Telegramma!
— K im dan ekan? — dedilar d a d a m paltolarini kiyayotib. 
Y o ‘lda oc h ib o 'q i m a b m a n ham . O yim kelib, telegram m ani 
shoshilinch o c hib o ‘qiy boshladilar. K o ‘rib tu rib m a n , oyim 
xursand b o ‘lib ketdilar.
— A km aljondan! — d e d ila r oyim.
— K im dan dedingiz? — s o ‘radilar d a d a m oyim ga yaqin- 
lashib.
— A km aljondan. Kelyaptimish, — dedilar oyim. D a d a m ­
ning yuzlariga h am tabassum yugurdi.
— S hu bugun kelayotgani j u d a yaxshi b o ‘ldi-da, — dedilar 
d a d a m . — S h a r o f a t ,
M a n s u r j o n n i n g y ig ‘ilis h ig a j i d d i y r o q
tayyorlanishga t o ‘g ‘ri keladi endi. Axir A km aljon kelyapti-ya!
217

---

— D ada, u kim?
— U am aking b o ‘ladi, yaxshi am aking, — dedilar d a dam . 
Keyin soatlariga qarab, m eni qistab qoldilar, — 0 ‘h - h o \ bor, 
c hop, o ‘n besh daqiqa qolibdi m akta b mahalingga!
M e n eshikdan c hiqa c h o p d im , to m aktabga yetib bo r- 
gunim cha bir m arta h am t o ‘xtamadim. Jiqqa terga tushib ketdim. 
M e n d a n boshqa h a m m a bolalar shu yerda ekan. Q uloqchinim ni 
olib e s h ik d a n endi kirgan e dim ki, s in fk o m im iz Q o ‘c h q o r
xuddi uradigan o d a m d a y o ld im d a n chiqib:
— T o ‘xta! — desa b o ‘ladimi!
— N im a deysan, q o ‘yvor-e! — d edim harsillab. U m eni 
o ‘qituvchim iz o ‘tiradigan joyga olib keldi-da:
— Shu yerda tur! — dedi. Bolalar m iq e tm a y joy-joyla - 
rida o ‘tirishar edi. Bir m a h a l o r q a d a o ‘tirgan O lim yonidagi 
bolaga n im a la rn id ir shivirlab, piq etib kulib yubordi. Bolalar 
u n g a o ‘girilishib, s h u n d a y o ‘qrayib qarashdiki, O lim yerga 
q a ra g a n ic h a j im b o ‘lib qoldi. „ B ir gap bor, shekilli. N i m a
gap o ‘zi? T e z ro q aytisha q o lm a y d im i, e!...“ d e b t u rib m a n
ichimda.
Bir m a h a l Q o ‘c h q o r x u d d i k o n s e r t l a r d a c h i q a d i g a n
dirijorlardek, bolalarga qarab ikki q o l i n i baland k o ‘targan edi, 
b u tu n sin f gur etib oyoqqa turdi. Q o ‘c h q o r yana q o ‘li bilan 
ishora qildi. Bolalar baland ovoz bilan xor b o ‘lib:
— M a n -s u r d o ‘s -ti-m iz -n i t u - g ‘il-gan ku-ni bi-lan tab - 
rik-lay-m iz, — desa b o ia d im i! N im a qilarim ni bilm ay qoldim . 
S evinganim dan k o ‘zla rim da n yosh chiqib ketay dedi.
Keyin Q o ‘c h q o r m enga, „ H a m m a m iz n in g n o m im iz d a n “ , 
deb bir dasta sovg‘a berdi: a lbom , turli b o ‘yoq qalam lar, q o ‘l 
fonari, naq yalt-yalt qiladi. M e n shoshib qolib, bir tuzukroq 
gap h a m aytolm adim .
— R a h m a t, — d e d im Q o ‘chqorga.
— R a h m a t, — d e d im sinfdosh d o ‘stlarimga.
Bolalar sinfni boshlariga k o ‘targudek c h a p a k chalishib, 
,,ura“ deb qichqirishdi. M e n chapaklarga k o ‘milguday b o ‘lib, 
asta joyimga borib o ‘tirdim. 0 ‘tirdim -u, darsga q o ‘n g ‘iroq ham
chalindi.
D arsning q a n d a y qilib tez o ‘tganini bilm ay qolibm an. 
N a q a d a r xursandchilik bilan o ‘tdi bu besh soat. H a m m a senga 
d o ‘st, sen h a m m a g a d o ‘st! S h unday xu sh c h aq c h a q , m eh rib o n
d o lstlaring orasida xafa b o ‘lishga o ‘rin borm i? Y o ‘q, albatta!
218

---

Uyga kelsam, oyim h a m ishdan endigina kelib turgan 
ekanlar, m e n i ishga chaqirdilar:
— M a n a bu stolni kengaytirib o ‘rtaga q o ‘yamiz. Kech 
b o ‘lib qoldi. H a liz a m o n m e h m o n la r kelib qolishadi. Kel, 
k o ‘tarishvor. B o ‘l- b o ‘l, m agazinga kechikib qolamiz.
„ M a g a z in g a kechikib q o l a m iz “ , d e g a n s o ‘zini eshitib, 
m enga j o n kirdi. T ez p a p k a m n i stolga q o ‘yib y e c h in d im -d a , 
oyim ga qarasha boshladim: stolni kengaytirib o ‘rtaga q o ‘ydik. 
O y im stolga hali t u ti lm a g a n yangi k o ‘k gulli d a s tu r x o n
yozdilar, keyin bufetdagi vazalarda turgan konfet, shokolad, 
p e c h en iy , pirojniylarni stol ustiga terib q o ‘ya boshladilar. 
Y o ‘ld a n to rt h a m olakelgan ekanlar oyim s h o ‘rlik, s um ka- 
laridan ehtiyot qilib olib, stolning o ‘rtasiga q o ‘ydilar-da, qalay, 
d e g a n d a y m e n g a q a ra d ila r. 
M e n to rtg a q a ra b tirja y d im , 
og ‘z im d a n s o la k a y la r im oqib ketdi. T o rt shirin -u , biroq hozir 
m en u c h u n velosiped shirinroq-da!
— BoNdi endi, yuring oyi! — d e d im oyim ni shoshirib.
— H ozir, o ‘g ‘lim, hozir! — N a z a rim d a oyim stolda yana 
n i m a l a r y e ti s h m a y d i , y a n a n i m a l a r q o ‘ysa stol usti o c h il a -
di — s h u l a r n i o ‘y la y o t g a n b o ‘ls a la r k e ra k . Q o ‘l la r in i n g o r -
qasi bilan stolning b o ‘sh qolgan joylarini urib, aylanib yurib, 
q a n d a y d ir bir ashulani xirgoyi qilardilar.
— B o ‘ldi, o ‘g ‘lim, — dedilar oyim bir m ahal, — sen a na 
u sum k a n i k o ‘tarib ol. Y o ‘lda m e n g ‘iz etib o z iq -o v q a t 
magaziniga kirib c h iqam an. O zroq ichimlik o lm a sa m b o ‘lmaydi. 
U n g a c h a sen m agazinga borib, velosipedning eng yaxshisini 
tanlab turasan. X o ‘pm i?
— X o ‘p!...
N ihoya t y o ‘lga tushdik. K o ‘c h a n in g boshiga b o rg an d a oyim
s u m k a la rin i olib o z iq - o v q a t m aga z in ig a b u r ild ila r- u , m e n
velosipedi b o r m aga z inga q a ra b c h o p d im . S h u n d a y borib 
magazinga kirsam, k o ‘z oldim da yarqillab bitta velosiped turibdi. 
Kecha k o ‘rganim da ikkita edi. Bugun bitta! Y arq-yarq qiladi: 
g lld ira k lari, spitsalari, ruli nikellangan. 0 ‘zi o c h k o ‘k rangda, 
a n a , 
nasosi. N ip p e li n in g q o p q o g l g a taqilgan zanjiri anavi 
sotuvchi kishining c h o ‘ntagida osilib turgan zanjirday yar- 
qiraydi: sap-sariq.
M agazinda ikkita sotuvchi yuribdi: biri yoshgina ayol, 
ikkinchisi qirqlarga borib qolgan m o ‘ylovli, y o ‘g ‘o n d a n kelgan 
odam . U bilan gaplashishga q o ‘rqadi kishi. S h unday b o ‘lsa ha m
j u r ’at qilib s o ‘radim:
219

---

— A m aki, velosipeddan tag‘in borm i?
— Bori shu! — dedi d o krillab sotuvchi.
M u n c h a q o ‘pol. M e n yana o g 'z im n i o c h g u n im c h a boshqa 
xaridorlar bilan ovora b o l i b ketdi. Bitta qopti! Y uraklarim
dukillab ura boshladi. Qani endi oyim kelsalar-chi? Kutib 
tu rib m a n , kutib tu rib m a n , o y im d a n d o m - d a r a k y o ‘q. H im , 
yaxshisini tanlab tur, em ish, o ‘zi bitta qopti-ku!
M e n kelgandan beri m agazinga n e c h ta o d a m kirib, n e c h ta
o d a m chiqib ketdi. O yim hali y o ‘q. Bir m ahal magazinga shlapa 
kiyib olgan, q o ra m tir paltoli, o ‘rta b o ‘yli b ir kishi kirdi. U 
birpas m agazinni to m o s h a qilgan b o ‘ldi-da:
— K e c h ira s iz , a k a , b o l a l a r b o p n i m a n g iz b o r? — d e b
s o ‘radi sotuvchidan.
— N im a kerak edi sizga? — dedi m o ‘ylovli sotuvchi n ih o - 
yatda muloyimlik bilan iljayib. O g'zida ikkita tilla tishi bor ekan, 
iljayganda k o ‘rinib ketdi.
— N i m a b o ‘lsa h a m olib b o rg an d a xursand b o ‘ladigan 
b o ‘lsin, — dedi haligi shlapali kishi.
— H a , o lg ‘lingiz n e c h a yoshda?
— 0 ‘n ikkida.
— U n d a y b o ‘lsa, m a n a , p a lto b o r , d r a p d a n . Yaxshi 
k astum im iz bor, bolgarlarniki. Tikilishi yaxshi, a m m o fasoni 
h a m chakki emas. X o ‘sh, velosiped bor. M e n im c h a , hozirgi 
bolalar k iy im d an h a m k o ‘ra velosipedni yoqtirishadi, — deb 
kuldi sotuvchi.
— S h u n d a y d eng, — deb shlapali kishi o ‘ylanib qoldi. 
Y u ra g im q in id a n c h iq ib ketay dedi. T ash q a rig a q a ra b otildim . 
Oyim k o 'rin m a y d ila r. Y a na qaytib kirdim m agazinga. K irsam , 
haligi shlapali kishi sotuvchiga pul s a n ab bera y o tg an ekan. 
N i m a b o ‘lganini b i lm a y m a n : m a g a z in rastasiga iyagim ni 
tir a g a n im c h a qoldim . K o 'z la rim d a n ikki t o m c h i yosh h am
oqdi.
Bir m ahal k im d ir o r q a m d a n kelib yelkam ga q o ‘lini q o ‘ydi. 
B undoq qarasam , oyim. K o ‘z yosh lari m ga qarab darrov sez- 
dilar shekilli:
— T a m o m b o ‘p tim i? — d e d ila r ta sh v ish la n ib . M e n d a n
javob ololm agach, sotuvchiga m urojaat qildilar: — Assalom u 
alaykum .
— Kelsinlar, kelsinlar, x o ‘sh x izm at?
— Bolalar velosipedi borm i?
220

---

— Oxirgisini ho z ir olib ketdi-ya! lye, bu yigitcha sizning 
o ‘g ‘lingiz b o ‘larmidi? — dedi sotuvchi parvona b o l i b . — Shu 
gaping b o r ekan, boya ayta q olm aysanm i, jiyan. E, attang, 
sen ilgari keluvding-a? Mayli, hechqisi y o ‘q, xafa b o i m a ,
jiyan. E r ta - in d in shaharga tushib yana olib chiqam iz. Shunda 
senga eng z o ‘ridan b e ra m a n o ‘zim , jiyan.
— Shu bugun kerak e d i-d a , — dedi oyim, — H a , mayli, 
rah m a t sizga. Yur, o ‘g ‘lim.
Sotuvchi g o ‘yo bir narsa berib qoyil qilib q o ‘yganday.
— A r z im a y d i, kelib t u rs in la r , — d e b q o ‘lini k o ‘ksiga 
q o ‘ydi. Biram jah lim chiqdiki!
Uyga qaytdik. O yim ning q o ‘lida sumka. U n d a n u c h - t o ‘rtta 
ichim likning b o ‘yni c hiqib turibdi. Shularni deb kechikib 
keldilar. S hular deb m e n velosipedsiz qoldim . Bo‘yni uzilsin 
bu ichimliklarning!
Uyga kelguncha y o ‘l-y o ‘lakay m e n h a m in d a m a d im , oyim 
h a m bir n im a demadilar. Shu k o ‘yi hovliga kirib keldik. Kelsak, 
d a d a m h a m ishdan qaytib uyda yurgan ekanlar. Bizlarning 
avzoyimizni darrov payqadilar, shekilli, tashvishlanib o y im dan 
s o ‘radilar:
— N im a b o ‘ldi? Tugabdim i?
— Bitta qolgan e k a n , m a n a bu o r d o n a q o lg u rn i deb 
yetolm ay qo ld im , — deb qoNlaridagi sum kani ko ‘rsatdilar-da, 
uyga kirib ketdilar oyim. Biz h a m oyim ning orqalaridan uyga 
kirdik.
— B u n d o q tu s h u n tirib a y tsa n g iz-c h i, axir, q a n d a y q i­
lib? — d e d ila r da da m .
— M e n o z i q - o v q a t m a g a z in i g a b u r ilib , 
M a n s u r j o n n i
yuborgan edim . Bu b organda bitta b o r ekan. M en b o rgunim cha 
ilib ketishibdi.
D a d a m diqqatlari oshganidan uyda u y o qda n bu yoqqa 
yurib, papiros c heka boshladilar. Bir m ahal yozuv stoli ustida 
turgan kuldonga papirosning qoldig‘ini tashladilar-da, jahl bilan 
ezdilar, s o ‘ng o lgirilib m e n d a n s o ‘radilar:
— Q a n a q a o d a m oldi, taniysanm i?
— T a n iy m a n , shlapali, katta kishi, — dedim t o ‘n g ‘illab.
— Q ani, yur b o ‘lmasa, — deb d a d a m m eni q o l i m d a n
yetakladilar.
— H a , qayoqqa? — stol ustiga haligi olib kelgan ichim - 
liklarni q o ‘yar ekanlar, hay ro n b o ‘lib s o ‘radilar oyim.
221

---

— Magazinga! Haligi o d a m n i topib iltim os qilib ko ‘ramiz. 
Balki berar.
D a d a m m eni yetaklab hovliga c h iq q a n d a k o ‘c h a eshikdan 
yiqila-surila q o ‘s hnim izning o ‘g ‘li O lim kirib keldi:
— M ansur, M ansur! Velosiped, — hovliqqanidan tili gapga 
z o ‘rg‘a aylanar edi. Q a n a q a velosiped, deb s o ‘rab ulgurm asi- 
m izdan, eshikdan velosiped k o ‘targan kishi kirib keldi. Darrov 
tanidim : boya m aga z inda k o ‘rgan kishim! Q o r a m tir palto, 
shlapa, o ‘rta b o ‘yli. X uddi o ‘zi!..
— Akmal!.. — dedilar d a d a m q u c h o q ochib. — D o ‘stim!
— Sharifl — dedi haligi kishi h a m q u c h o g ‘ini ochib. 
Birpasda d a d a m bilan a p o q - c h o p o q b o ‘lib q u c h o q la s h a ketdi. 
M e n h a y ro n b o ‘lib qo ld im . G o h ularga, goh ayv o n n in g
c hetiga suyab q o ‘yilgan velosipedga q a ra y m a n . Q u lo g ‘imga 
ularning gapi kirm aydi. A na, O lim velosipedning oldiga borib 
qoldi, ana , qoNlari bilan ushlab k o ‘ra boshladi. Q o ‘y de- 
yishim ni h a m , d e m a slig im n i h a m b ilm a y m a n . T o ‘g ‘ri-d a , 
velosiped birovniki!
— M ansur, bu yoqqa kel. Akm al am aking bilan k o ^ is h -
m aysanm i, — dedilar d a d a m . Men:
— Assalom u alaykum , — deb asta q o ‘lim ni c h o ‘zdim. U 
m eni bag'riga bosdi:
— Va alaykum assalom. O b-b o , M ansurvoy-ey, azam at 
yigit b o ‘p q o p s a n -k u , a? Q a ra -y a , d o ‘stim, ha sh-pa sh d e gun- 
c ha sakkiz yil h a m o ‘tib ketibdi-ya.
— Bu am aking bilan oying, h a m m a m iz universitetda birga 
o ‘qiganm iz, o lg blim. Sen t o ‘rt yoshga t o ‘lganda X orazm ga ishga 
ketgan edi, — deb kuldilar d a d a m . U h a m kuldi. Keyin d a d a m
oyim ni chaqirdilar:
— Sharofat, hoy Sharofat, bu yoqqa bir qarang, kim keldi!
O yim h a m uydan chiqib a p o q -c h a p o q qilib ketdilar. Birga
o ‘qishgan ekan, axir. Keyin A km aljon a m a k im m eni yetaklab 
velosipedning oldiga olib bordilar.
— M a n a , M a n su ijo n , senga sovg‘a. O bn ikki yoshing 
q u tlu g ‘ b o ‘lsin!
— M a n su rn in g tu g ‘ilgan kunini q a y o q d a n bilasan? — 
dedilar d a d a m kulib.
— Esingdan chiqibdi-da, a? T o ‘rt yoshga t o ‘lgan kunini 
y otoqda nishonlam abm idik? 0 ‘sh a n d a yon daftarim ga yozib 
q o ‘ygan edim . Kuni kechagiday esimda.
222

---

— O bbo sen-ey, qani, d o ‘stim , ichkariga m arh a m a t. O bsha 
d a v rla rn i eslab b ir c h a q c h a q l a s h a y l ik , — d e d il a r d a d a m
Akm al am a k im la rn in g yelkalariga q o i l a r i n i tashlab. M e n da- 
da m n i sekin chetga imlab chaqirib s o ‘radim:
— A z o n d a kelgan tele g ra m m a shu Akm al a m a k im d a n m id i?
D a d a m bosh silkib tasdiqladilar. M e n yana shivirladim:
— Boya m ag a z in d a n velosipedni sotib olgan o d a m — shu 
Akm al a m a k im edi.
D a d a m k o ‘rsatkich b a rm o q larin i o g iz la rig a olib borib, 
, j i m “ dedilar. O yim h a m buni fahm ladilar, shekilli, d a d a m
bilan k o ‘z urishtirib, sal b o ‘lmasa kulib yuborayozdilar.
U la r ichkariga kirib ketishdi. Endi velosiped meniki. M en 
q u v o n c h im n i ichim ga sig‘diro lm a y tiijayam an. O lim b o i s a
h asaddan tiijayadi.
Y o ‘q, d o ‘stim, m e n qizg‘a n c h iq e m a sm an . Q arab tu r, yoz 
chiqib, k u n lar isisin, birgalashib uchisham iz. Hali katta y o i
chekkasidagi egri-bugri, m o y tuproqli s o ‘q m o q q a talay-talay 
izlar tushiram iz. H a , ishonaver!..
S h u n d a y q i li b , k o ‘z y o s h i b i l a n b o s h l a n g a n m e n i n g
bugungi k unim xursandchilik bilan tugadi.
223

---