Maktabgacha yoshdagi

I.M. Sechenov  (1829–1905-yy.) 

---

22

ma’naviy barkamollik tamoyillarini maktabda va yangi tipda-

gi ta’lim muassasalarida joriy etish ham shaxs psixologiya sini 

te ran bilgan holda o‘qitishning eng ilg‘or va zamonaviy shakl-

larini amaliyotga tatbiq etishni nazarda tutadi.

Psixologiya va sotsiologiya. XIX asrning ikkinchi yarmida 

sotsial psixologiyani fan sifatida rivojlantirishga ilk urinishlar 

boshlangan. Bunga angliyalik psixolog U. Makdugall va ameri-

kalik sotsiolog E. Rosslarning tadqiqot natijalari asos bo‘lib xiz-

mat qildi. Sotsial psixologiya 1908-yildan e’tiboran alohida fan 

sifatida tan olingan. Sotsiologiya fani ham yangicha ijtimoiy 

munosabatlar sharoitida o‘z taraqqiyotining muhim bosqichiga 

o‘tgan ekan, psixologiya ushbu fan erishgan yutuqlardan ham 

foydalanadi, ham ularning ko‘lami kengayishi ga xizmat qila-

di. Jamiyat da ijtimoiy taraqqiyot va rivojlanishni ta’minlashni 

o‘z vazifasi deb biladi. Shuning uchun joylarda tashkil etilgan 

ijtimoiy-psixo logik xizmat markazlari ayni shu vazifalarni ba-

jarishga qaratilgandir. Ijtimoiy so‘rovlari aholi ning kayfiyati, 

qiziqishi, xohishi, ehtiyoji, niyatini ifodalash bilan birga hu-

kumat va davlat tomonidan qanday istiqbolli rejalar tuzish lo-

zimligiga olib keladi. Ijtimoiy-psixologik so‘rovlarning ta’lim 

muassasalarida o‘tkazilishi ustoz-shogird, o‘quvchi-o‘qituvchi 

munosabatlarini, ish joylarida o‘tkazish xodim-rahbar, xodim-

xodim munosabatlarini bilib olish imkonini yaratadi. Bular 

orqali nafaqat sotsiologik so‘rov, balki inson shaxsiga aloqador 

psixologik xususiyatlarni aniqlash mumkin bo‘ladi.