Maktabgacha tarbiya maxsus metodikasi

Predmet bilan harakatlarni bajarish
Predmet bilan harakatlam i bajarishda predmetni namoyish etish va 
ko‘zdan kechirishdagi kabi idrokli va nutqiy vositalami rivojlantirish, 
bola lug‘atini boyitish vazifalari hal etiladi. Birinchi holatda bola aw alo 
p red m et va u larnin g belg ilarin i ifodalovchi so ‘zlarn i egallaydi, 
harakatlami bajarishda esa o ‘z harakatlarini, predmet holatini, harakat 
bosimlarini ifodalovchi so‘zlam i egallaydilar.
Agarda bola predm et bilan tanishishda turli analizatorlarga tayansa, 
u yangi so‘zni predmet, harakat yoki belgi bilan nisbatan tezroq bog‘laydi. 
Bolaning nafaqat ko‘rishi yoki eshitishi, balki predmet bilan harakat 
etishi; uni ushlashi, paypaslab ko‘rishi, silashi, harakatlantirishi ham 
ayniqsa muhim.
Bunda lug‘at harakatlam ing nomlari bilan boyiydi, bu esa bolalar 
faol nutqida gaplam ing paydo b o ‘lishiga imkon beradi.
Bola tom onidan nutqni idrok etishi, harakatlami ifodalovchi yangi 
so‘zlarni o ‘zlashtirishi va faollashuvini rivojlantirish uchun qarama- 
qarshi m a’nodagi jufl so‘zlam i qo‘llash lozim. Masalan, lozim b o ‘lgan 
ko‘igazmali tayanch-qushchani tanlab, qushcha dumini qanday tushirib- 
ko‘tarayotganini ko‘rsatish mumkin. Defektolog buni bolalam ing har 
biriga qushcha bilan o ‘ynashga ruxsat bergan holda bajarib krish 
imkonini beradi.
Shuni ta ’kidlash lozimki, mashg‘ulot davomida qator harakatlam i 
bajarib, bolalar egallangan malakalami mustaqil o ‘yinlariga ko‘chiradilar. 
Shunday qilib, h arak atlam i nam oyish etish va bolalar tom onidan 
harakatlaming bajarilishi nafaqat nutqiy vositalar rivojlanishiga, balki 
bolalar o ‘yinlarining rivojlanishiga ham imkon beradi. 0 ‘yinlami kuzatish 
shuni ko‘rsatadiki, bolalar o ‘yinchoq bilan harakatlam i bajarar ekanlar, 
u bilan «so‘zlashadilar», shu orqali nutqiy faollikni nam oyon etadilar, 
jonsiz predm etlar bilan nutqiy muloqotda «o‘z kuchlarini sinaydilar».
Predmet bilan harakatlam i bajarish bolalami predm et belgilarini 
ifodalovchi so‘zlar bilan tanishtirish imkonini beradi.