Makroiqtisodiyot o`quv-uslubiy majmua


O`zbekiston Respublikasida Davlat budjetiga to`g`ri soliqlar tushumining tarkibi (%)28



Download 10,48 Mb.
bet57/194
Sana15.06.2022
Hajmi10,48 Mb.
#674828
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   194
Bog'liq
Makroiqtisodiyot Majmua 2021

8.4-jadval

O`zbekiston Respublikasida Davlat budjetiga to`g`ri soliqlar tushumining tarkibi (%)28


Soliq turlari

2008 y.

2009 y.

2010 y.

2011 y.

2012 y

2013 y

2015 y

2016 y

To`g`ri soliqlar

100,0

100,0

100,0

100

100

100

100

100

1. Korxonalarning foyda solig`i

18.7

19,2

18,1

19,2

18,5

16,3

13,3

12,5

2. Jismoniy shaxslar daromad solig`i

47.9

46,2

45,0

42,7

42,5

42,8

43,2

42,1

3.Yagona soliq

17.3

18,9

21,6

23,2

22,8

25,0

27

29

4. Tadbirkorlar daromadiga qat‘iy belgilangan soliq

3.8

3,9

4,6

5,0

5,9

6,5

6,7

6,9

5. Ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig`i

12.4

11,9

10,8

10,0

10,3

9,4

9,8

9,5

Yuridik shaxslar daromadlaridan olinadigan soliq stavksining kamayishi natijasida 2000-2016 yillarda u bo`yicha tushumlarlarning to`g`ri soliqlar tarkibidagi ulushi kamayishi kuzatildi va 12,5%ni tashkil qildi.
Soliq shkalalari bo`yicha soliq stavkalari kamayishiga qaramasdan jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan soliqlarning ko`payib borayotganligi soliq bazasi, ya‘ni aholi daromadlari ortib borayotganligidan dalolat beradi. 2011-2016 yillarda ijtimoiy infratuzilma solig`i ulushining ortishi hisobiga jismoniy shaxslar daromad solig`inig to`g`ri soliqlar tushumidagi ulushi qisqardi.
To`g`ri soliqlar stavkalarining pasaytirilishiga qaramasdan soliq bazasining kengayishi hisobiga bu soliqlar tushumining mutlaq miqdori oshib borishi, to`g`ri soliqlardagi ulushi esa 2012-2016 yillarda deyarli barqaror bo`lib qolayotganligini ta‘kidlash mumkin, xususan, 2016 yilda budjet daromalari tarkibida to‘g‘ri soliqlarning ulushi 24,0 % ni tashkil etdi. Bunday baqarorlik 2012-2016 yillarda yagona soliq to`loviga ham tegishlidir. Soliq to`lovchilar soni ortishi, soliq bazasining kengayishi yagona soliq stavkasinig pasayishiga qaramasdan uning mutlaq miqdori ortib borishiga olib keldi.
8.5. O`zbekiston Respublikasida soliq siyosati va soliq islohotlarining asosiy yo`nalishlari.
O`zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan soliq siyosati iqtisodiyotni modernizayiya qilish va texnik qayta qurollantirishda soliqlarning rolini oshirish, ularning rag`batlantiruvchi funksiyasini kuchaytirish, soliqlarni unifikatsiya qilish, iqtisodiyotga soliq yukini pasaytirish, soliq stavkalarini pasaytirish kabi yo`nalishlarda olib borilmoqda. Ushbu ma‘ruzaning beshinchi savolida ko`rganimizdek to`g`ridan-to`g`ri soliq stavkalarining pasaytirilishi, kichik biznes sub‘ektlari uchun soddalashtirilgan soliq tizimining joriy etilishi iqtisodiyotga rag`batlantiruvchi ta‘sir ko`rsaktmoqda.
Soliq islohotlari to`g`ridan to`g`ri soliqlarning stavkalarini kamaytirish, resurs to`lovlari va mulk solig`i bo`yicha tushumllarning davlat budjetidagi ulushini oshirishga qaratilgan.
2000-2016 yillarda soliq siyosati makroiqtisodiy barqarorlik va barqaror iqtisodiy o`sishni ta‘minlash, iqtisodiyotda tuzilmaviy o`zgarishlarni amalga oshirish, tashqi iqtisodiy faoliyatni erkinlashtirish va aholi moddiy turmushining muntazam yaxshilashib borishi maqsadlarini ko`zlab amalga oshirildi.
Shu yillarda davlat soliq siyosati iqtisodiyotda soliq yukini yanada kamaytirish, soliq solish tartibini soddalashtirish, soliq ma‘murchiligini takomillashtirishga yo`naltirildi.
Iqtisodiyotni erkinlashtirish, investitsiyalarni va tadbirkorlik faoliyatini rag`batlntirish uchun soliq imtiyozlarini joriy etish, soliq stavkalarini kamaytirish natijasida soliq bazasi kengaydi , oqibatda budjetga soliq tushumlari ko`padi, daromadlar tarkibida ijobiy siljishlar ro`y berdi.
Keyingi yillardagi soliq siyosatining asosiy yo`nalishlarida soliq yukini muntazam kamaytirib borish tendensiyasi kuzatilib kelinmoqda, o`z navbatida ushbu holat 2016 yilda ham kuzatildi va iqtisodiyotga ijobiy ta‘sir etdi.
8.1.-rasm ma‘lumotlaridan ko`rinadiki, soliq yuki darajasi Respublikamizda izchillik bilan kamayib bormoqda. Agar ushbu ko`rsatkich 2000 yilda YaIMga nisbatan soliq yuki 28,0%ni tashkil etgan bo`lsa, 2008 yilga kelib 4,8 punktga (23,5%), 2014 yilda esa 8,0 punktga kamaydi va 2016 yilda YaIMga nisbatan 20,6%ni tashkil etdi.
50

8.1-rasm. Soliq yuki dinamikasi29


Izchillik bilan amalga oshirilayotgan, birinchi navbatda soliq yukini kamaytirishga qaratilgan oqilona soliq siyosati iqtisodiyotdagi tarkibiy o`zgarishlarga, xo`jalik yurituvchi sub‘ektlarning ishbilarmonlik faolligi va moliyaviy barqarorligini yuksaltirishga xizmat qilmoqda.
Soliq yukini iqtisodiyotdagi tarkibiy o`zgarishlarni e‘tiborga olgan holda kamaytirib borish o`z samarasini berdi. Milliy bozorni mahalliy tovarlar (xizmat, ish)lar bilan to`yintirayotgan, eksportga mahsulot chiqarayotgan, ichki va tashqi investitsiyalarni ishlab chiqarishga jalb qilayotgan, shuningdek, kichik biznes sub‘ektlari shaklidagi soliq to`lovchilarga soliq imtiyozlarining kengaytirilishiga qaramasdan yalpi ichki mahsulot va davlat budjetining daromadlar hajmida yil sayin o`sish ta‘minlanmoqda. Soliq yukining kamayishi nafaqat umumiy hajmda, shuningdek, uning tarkibi bo`yicha ham kamayishga erishildi.
Mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning bu qadar jadal rivojlanishida eng avvalo mazkur soha uchun belgilanayotgan soliq imtiyozlari yetarli darajadagi rag`batlantiruvchi rol o`ynayotgani muhim hisoblanadi. Xususan, 2010 yilda kichik biznes sub‘ektlari uchun belgilangan yagona soliq to`lovi 8 foizdan 7 foizga, 2011 yilda 6 foizga, 2012 yilda 5 foizga pasaytirilgan.
1996-2014 yillar mobaynida kichik biznes sub‘ektlari uchun belgilangan soliq stavkalari 38 foizdan 5 foizga yoki 7,6 martaga qisqargan. 2017 yilda ham yagona soliq to‘lovi 5 foiz stavkada saqlanib qoldi.
So`nggi yillarda soliq solishning muqobil tizimi shakllantirilgan bo`lib, buning natijasida umumiy soliq yuki 2,5 marta kamaydi.


Download 10,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   194




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish